Path: Inleiding - Bezoek de molens; catalogus - Villalangua

Molens in Alto Aragón - harinero

Villalangua

Villalangua moet te vinden zijn op elke kaart die zijn naam waard is. Vanuit Jaca de weg nemen naar Pamplona. Niet over de brug in Puente la Reina de Jaca, maar in plaats daarvan rechtdoor naar de Puerto de Santa Bárbara en Huesca (A132). Een flinke tijd later rechts af waar Villalangua aangeduid is. Je vindt de molen in de laatste bocht voor de brug die naar het dorp voert. De molen staat op de Río Asabón.

Foto's: 16.xii.2000; 19.v.2011

(1) Molen met huizen van Villalangua achteraan - 2000

De molen van Villalangua is groot in vergelijking met veel andere molens uit Aragón. Het grootste deel dient echter als woning voor de molenaar. De eigenlijke molen is beperkt tot de onderste laag en mogelijk ook het donkerder gedeelte links in (1).

De ingang naar de werkplaats zit in de muur die naar het oosten kijkt (1). De opening is ruwweg in het midden iets onder het niveau van de weide en nu verborgen achter de struiken.

Er is een dubbele deur (3) en de bovendorpel vermeldt fier het jaar Año: 1891 (3) — elders is ook nog 1839 gegeven. Er is ook nog een van die oude tegeltjes (blauw op wit) met het opschrift Molino Arinero of Graanmolen (4). Gelijkaardige tegels zijn aangetroffen in Fuendecampo en Nueno.

(2) Achtergelaten meubilair - 2000

De molenaar had zijn kwartieren op de hogere verdieping. Dat is een klassieke indeling die we o.a. ook gezien hebben in Centenera, Sarvisé, Fosado en Mipanas. Dit deel kon men betreden via een deur in de westelijke muur (7) aan de kant waar het meer (embalse) ligt.

Toen men de molen verliet bleef werd het meubilair (2) achtergelaten. In de periode sedert ons eerste bezoek zijn de meeste muren ingevallen en nu blijft er alleen puin over (16).

(3) Ingang van de molen

(4) Bovendorpel van de deur

(5) Aanvoerkanaal

(6) De molen met de wand van het bekken

Het water werd opgehouden tussen heel dikke wanden van een grote embalse (6). Het reservoir was niet zo erg diep, nergens meer dan twee meter. Het kanaal kwam van bij het dorp (5) en wordt nog steeds gebruikt om groententuintjes te bevloeien in de buurt van de molen.

Je kan afdalen in de vijver om te zien hoe het laatste stukje overbrugd wordt met een holle boomstam (8). We hebben iets gelijkaardigs een zeldzame keer ook wel elders gezien: bv. Ainielle, Lacabezonada, Alins en Samper.

(7) Het meer waar het aan de molen komt

(8) Open buizen uit hout

(9)

Seguros
AURORA
Bilbao

(10)

Compañia Anónima de Seguros
AURORA - Bilbao
Agencia Principal

(11)

Ramon
B° me fecia
Año 1839

Twee platen op de muur vertellen dat de zaak verzekerd was bij Aurora uit Bilbao (9, 10). De firma werd opgericht in 1900 en het merk hield op te bestaan in 1977.

Naast de datum boven de deur is er nog een andere steen die herinnert aan wie de molen bouwde en wanneer (11).

Tegenwoordig is het gebouw gereduceerd tot puin (16) en er rest nauwelijks iets dat de moeite is. Ten tijde van ons eerste bezoek in 2000 was het echter een heel interessante plek.

(12) Overzicht van de werkplaats

Langs de ingang (3) kwamen we in een grote gang. Een deur rechts bracht ons naar de bakkerij. Er was een oven en er stonden verschillende recipiënten gebruikt in het vak.

Een dubbele deur links leidde naar de plaats waar gemalen werd. Eén van de deuren is zichtbaar in (15). De bovenkant van dezelfde deur is ook te zien in (16) tegen de rand rechts. Toen was de werkplaats (12) nog in goed staat, maar er waren wel al sporen van lekken.

Eerst was er het toestel om onzuiverheden uit het graan te verwijderen (12, 15). Exact hetzelfde type staat in Paternoy. Het werd aangedreven door hetzelfde wiel als de stenen. De arbol onder de stenen was verbonden met een horizontale as met een wiel waarover een lint liep dat de beweging overbracht naar de wannemolen.

In (13 rechts) is een paal zichtbaar — zie ook (12). Deze as reikte tot de verdieping boven en zorgde ervoor dat men niet steeds de trappen op en af moest.

(13) guardapolvo, caballete, tolva

(14)

Er was maar één koppel stenen. Molens van vergelijkbare grootte hebben er vaak twee (het tweede voor voeder). Het geheel (12 in 2000) was compleet met alle onderdelen in goede conditie (13): een guardapolvo (steenkist) met een caballete (kader) waarop de tolva (treem) rust en zelfs het systeem om de korrels aan te voeren. De kraan (grua met cabra) is een van de schamele resten die ook nog in 2011 herkenbaar waren (17).

De steenkast was cilindrisch en droeg een plaatje van de leverancier: Juan Guitart - Constructor - Zaragoza. Dat was een van de kleinere firma's. Ik heb geen idee wat de extra karakters A. B. L. (14) betekenen.

Op de tegenoverliggende muur was een mooie tekening van de kraan (18). Het is gedaan in twee kleuren en de titel (MOlino?) werd nooit afgewerkt.