Molens in Alto Aragón - harinero
Alins
Alins is een dorp in de Ribagorza streek ligt niet aan een van de hoofdwegen.
Je vindt het op de lijn tussen Castejón de Sos en Pont de Suert iets
ten zuiden van Laspaúles. De graanmolen bereik je best vanuit het zuiden over de A-1605 die
loopt van Graus, over La Puebla de Roda en Bonansa naar de N-230 en
Pont. In een bocht van de weg bij kilometerpaal 46 en verborgen tussen
de bomen, staat de molen. Het water komt van de Río Isábena.
Foto's: 6.viii.2006, 29.vii.2020
(1) Muur gericht op het noorden en de weg
De graanmolen van Alins is een nederig en onopvallend gebouwtje
half verborgen tussen de weelderige vegetatie langs de rivier. Op kaarten wordt het aangeduid met
Molino del Español
naar de naam van de laatste molenaar
Ramón Español Rami
(
†).
Alle deuren en ramen waren zorgvuldig afgesloten en daardoor zijn we niet binnen geweest.
Maar dank zij een spleet in de luiken (2) en de referentie aan de voet van deze pagina krijgen we toch een indruk
van de situatie binnen in.
De deur in de wand die naar de weg kijkt (1) geeft toegang naar de verdieping boven
die een later toegevoegd is aan de origineel veel kleinere constructie. De oudste sectie kan men nog steeds herkennen
aan de wanden van natuursteen. Wie nauwkeurig toekijkt kan ook nog sporen vinden van de oude daklijn. De vlakken van
het zadeldak keken naar het oosten en het westen: dat is dwars op de huidige orientatie.
De eigenlijke molen beslaat slechts één kleine ruimte
op het gelijkvloers van de westelijke helft (links in 4). De enige ingang zit onder het portiek (zichtbaar in 3, 4).
De werkplaats heeft één klein venster op het westen (2). De zuidmuur is blind. Anders dan in
de meeste andere molens, is er geen raam dat zicht biedt op de uitstroom van de cárcavo.
Naast de uitbreidingen, heeft de oude kern zelf ook belangrijke verbouwingen
ondergaan. Naar verluidt na een brand en ook wegens de vermindering van het debiet van de Río Isábena
(
†).
Het interieur werd ontmanteld en de vloer werd ongeveer 60 cm verlaagd. Bij de ingang moesten treden naar beneden worden toegevoegd (5). Aan de muren is nog het oude vloerniveau te herkennen.
Als gevolg hiervan moesten ook de cárcavo en het restitutiekanaal worden uitgediept.
De cárcavo kreeg een nieuw dak uit beton gegoten en de muur er boven werd dichtgemaakt met stenen (7). Binnen de werkplaats is naast de maalstoel (6) ook nog de oude boog zichtbaar.
Ten minste enkele van de balken zijn aangetast door houtworm: let op het gele houtmeel op de steenkist (6).
De maalstoel draagt één paar stenen. Volgens Coronado (
†)
is de loper een samengestelde steen uit Frankrijk. De ligger, zegt hij, is een Spaanse monoliet. Waarschijnlijk gelijk aan
de oude steen die ligt te rusten naast een boom achter de molen (9).
Merk op dat de molen is uitgerust met een
silent feed systeem. Een silent,
of centrifugaal, voedingsinrichting gebruikt geen schuddebak om het graan aan de stenen te voeden.
In plaats daarvan is een kleine trechter gemonteerd onder de graanbak en wordt de graanstroom geregeld door die trechter omhoog of omlaag te schuiven (8). Meer in El Gurrión (
‡).
† José Martí Coronado
— 2004 — Catálogo de Molinos de Laspaúles. Molino de Alins.
Libro de Fiestas de Laspaúles 2004. 28 pp.
‡ Vanhercke, L. & Anselin, A.
— 2023 — A la búsqueda de Molinos. El alimentador silencioso.
el Gurrión xi.2023, N° 173. Labuerda, I.S.S.N.: 1130-4960. pp.21–26.
