Paternoy

Paternoy is een verlaten en afgelegen dorp, maar met een vrij goede verbinding met de rest van de wereld. Vanuit Jaca neem je de hoofdweg naar Pamplona. Niet over de brug in Puente la Reina (de Jaca!) maar wel rechtdoor naar Huesca via de Puerto de Santa Barbara. In de afdaling achter de pas vind je een wegwijzer naar Longás aan de rechter kant en nog wat lager een groter groen bord met Hoya the Huesca. Op dat punt vertrekt links een grintweg de heuvels in. Dit spoor lukt prima met een gewone wagen, maar hou toch rekening met enkele pittige stukjes. Het is wellicht beter om je voertuig ergens in het begin achter te laten en de rest te lopen. Een mooie wandeling tot Paternoy (6 km).

Foto's: 19.V.2011

(1) Dam op de Barranco de Paternoy

Ga Paternoy niet in. Aan de eerste huizen neem je naar rechts het pad dat de helling afdaalt naar de Barranco de Paternoy en dan het water volgt naar het zuiden. De dam (1) ligt ongeveer een halve kilometer van het dorp. Je zal aan de linker zijde van de foto opduiken.

De dam is een mooi stukje werk dat het hele rivierbed afsluit en gebouwd is op een sokkel van natuurlijke rotsen (2). Er achter ligt een groot meer dat nu met riet overgroeid is. Het duurt niet lang meer vooraleer er ook bomen in opschieten.

(2) Dam built on natural rock

Het kanaal ligt op de linker oever. Waar nodig is het versterkt en ondersteund met keurig gestapelde stenen (2). Het kanaal duurt ongeveer 300m en is dan brutaal afgesneden door een nieuw gemaakt spoor vlak voor het uitmondt in een tweede meer (3) omringd door aarden wallen. Deze reiken tot de bovenverdieping van de molen: let op de persoon in foto 5.

Het meer rust tegen een van de lange wanden van de molen (4). Dikke gemetselde muren afgetopt met een laagje beton vormen de afvoer naar de cárcavo (7).

(3) Meer naast de molen

(4)

(5) Zuidmuur met ingangspoort

(6) Westmuur met afvoer

Op het moment van ons bezoek stonden de buitenmuren van de constructie nog stevig rechtop, maar ook voor deze molen nadert het einde snel. Het dak vertoonde reeds de eerste lekken.

Het gelijkvloers is helemaal gewijd aan de maaloperatie. De vloer net achter de ingang is vrij van apparatuur en diende wellicht als receptie, op- en overslagruimte. (11).

(7)

(8)

(9) Cruz in Humo de Muro

(10) Farinal, kraan met stenen en stofkap.

(11) Kraan met Franse steen uit La Ferté

De stenen liggen in het volgende derde (10). Zoals gebruikelijk bevat de muur op die hoogte een raam dat licht werpt op de werkplaats (10) — zie bv ook Bara. De meeste spullen die te zwaar waren om weg te slepen, zijn uit elkaar gehaald. Waarom willen de mensen toch altijd alles slopen?

Eerst is er een farinal met een cruz in een van de hoeken (10). Het verse meel viel in deze houten kist en werd dan overgeschept in zakken open gehouden met behulp van de cruz. Foto 9 toont een mooi exemplaar aangetroffen in de molen van Humo de Muro (Sobrarbe).

De steenkist is achtkantig (10 achteraan). De stenen zijn Frans: ze komen uit La Ferté (11). Let op de drie putjes die dienden om de steen uit te balanceren. Tussen de spanringen zie je ook de kleine openingen (10 en 11) om de loper in de kraan te hangen. Het centrale gat is omringd door de tekst

*** Alexandre Fauqueux & Cie ***
La Ferté s/ Jouarre (France)

(12) Zegel van de Société Générale Meulière

De steen draagt ook een indrukwekkend zegel (11). Het centrum is een molensteen met opzij de letters S.G.M. voor Société Générale Meulière. Boven die steen komt het wapen van La Ferté met de leeuwen. Eronder vinden we nog de melding Marque De Fabrique Déposée.

De Société Générale Meulière werd opgericht met 7 stichtende leden in 1881. Alexandre Fauqueux sloot pas aan in 1884 en er was eerst nog getwist met S.G.M. en Dupety-Orsel (de belangrijkste concurrent van S.G.M.) over de faam en kwaliteit van de stenen van elk merk.

Andere Franse stenen kennen we o.a. uit Cortillas, Sarvisé, Alquézar en Broto. In Alquézar en Broto maalden stene van Dupety-Orsel (of de Grande Société Meulière, G.S.M.). We hebben ook een pagina gewijd aan de geboorteplaatsen van de stenen: La Ferté sous Jouarre en Epernon.

Op de muur naast de steen is in de cement een jaartal gekrast: Año 1935.

(13) Wannemolen

Het verste deel van de ruimte (13) is ingenomen door een trap naar de verdieping met er naast een wannemolen om het graan te zuiveren. Een lint liep over een wiel onder het raam (10). Dat wiel zit op een as die de ruimte kruist net als een struikeldraad even boven de grond. Enkele tandwielen (8) maken de koppeling met het maalsysteem. Een eenvoudig maar gevaarlijk systeem.

De cárcavo is toegeslibt. De botana (spuitstuk in cement) met klep en ook alle regelstaven zijn in goede staat. Ik neem aan dat er ook nog een wiel rust onder de oppervlakte.