Sarvisé

Sarvisé ligt dicht bij Broto en het National Park van Ordesa. Vanuit Broto de hoofdweg nemen naar L'Ainsa. Na enkele kilometer bereik je al Sarvisé. Let ook even op de piknik-site rechts van de weg aan de ingang van het dorp. Vanaf het dorpsplein steek je de weg over en loopt naar het westen naar de rivier toe. Even later vind je de molen aan de rechter kant.
De molen tapt zijn water uit de Río Ara.

Foto's: XII.1996, XII.2002, XII.2008

waterwerken

harinero

central eléctrica

(1) De molen in 1996.

(2) en in 2008.

De molino van Sarvisé (1) was een combinatie van graanmolen, centrale en bakkerij. De verdieping boven was ingericht als woonst. De handelsactiviteit gebeurde beneden. De krachtcentrale bevond zich in het linker deel van het gebouw (links van de hoge bomen). Het grootste deel was in gebruik voor de korenmolen. De aparte constructie rechts in beeld was voor de oven.

Bij ons eerste bezoek aan de molen —in 1996— waren de deuren open en het interieur in wanorde, maar het dak was intakt net als de meeste andere dingen zoals bv. het regelpaneel voor de electriciteit.

In 2008 lag de centrale open onder de hemel en de jacht op souvenirs had zijn tol geëist. Nog maar eens een gemiste kans om een mooi stuk lokale geschiedenis te behouden.

(3) Río Ara waar het kanaal begint.
Dorpskern van Oto achteraan.

(4) Middelste deel van het Canal del Molino.

Water kwam bij de molen via het Canal del molino. De inlaat ligt redelijk ver stroom opwaarts en het kanaal is aan de lange kant —een kenmerk gedeeld met andere molens uit dezelfde vallei; bv. Jánovas en Lacort. Twee (nog functionele) deuren regelen de stroom in het kanaal.

Het kanaal (4) loopt verder langs de Río Ara en wordt tegenwoordig wellicht gebruikt om enkele van de lager gelegen weiden te bevloeien. Hoger op de helling ligt een ander belangrijker kanaal voor de irrigatie.

(5) Canal bereikt de achterkant van de molen.

(6) Goten leiden naar de cárcavo's.

Het kanaal bereikt uiteindelijk de oostelijke muur van de molen (5) en eindigt op twee deuren. Achter de deuren liggen twee goten (6) om het water naar de wielen te leiden. Er zijn geen kleppen op het einde van de buizen (7, 8); de deuren waren de enige manier om de stroom te regelen.

Noteer de er geen reservoir is om water te sparen voor een volgende sessie. Geen enkele van de molens gevoed door de Río Ara had nood aan een embalse. De rivier is nooit droog en het debiet is altijd groot genoeg om de wielen aan te drijven zonder tijdelijke opslag. Rechtstreeks gevoed door de rivier malen heette moler de fila.

(7) Linkse cárcavo bevat een wiel.

(8) Rechtse cárcavo is leeg.

Twee cárcavo's lopen onder de breedte van het gebouw. Eén is leeg, de andere bevat een ijzeren rodete. Beide liggen onder de vloer van de graanmolen. Er is geen aanwijzing dat water ook diende voor de productie van electriciteit.

De cárcavo's openen in een gemene ruimte (9, 10) waar drie deuren even veel opties gaven om het water te sturen. De kortste weg terug naar de rivier was via een ruime tunnel (11) onder de weiden ten westen van de molen (1 ,2).