Lacort

Zoek Lacort langs de weg tussen L'Ainsa en Broto. Komende van Broto, passeer Sta Olaria de Ara en kijk van dan af uit naar een hangbrug. Lacort ligt nu links. De graanmolen ligt ongeveer halfweg tussen de baan en de rivier.
De molen krijgt water van de Río Ara.

Illustraties: XII.1989, XII.1995 en IV.2007

waterwerken

binnenin

noria

batán

(1) Harinero van Lacort

Río Ara met molen en kanaal

De helft van de constructie wordt ingenomen door de molen. De andere helft, met de vensters, is de woonst van de molenaar. De uitlaat van de cárcavo ligt onder de deur links. Het afvoerkanaal loopt naar de camera toe.

Op pagina 277 van La Solana staat een foto van dezelfde molen in de jaren 1950. Sinds dan is er niets veranderd aan de buitenkant van het gebouw.

(2) Río Ara met inlaat van het kanaal

(3) Kanaal kruist zijrivier in betonnen koker

Dit is één van de beste canales die ik ooit gezien heb. Het start op de linker oever meer dan een kilometer stroomopwaarts van de molen (zie kaart, 2) Het krijgt al snel te maken met een zijrivier waar het in een betonnen koker (3) onderheen geleid wordt. Aan de andere kant loopt het kanaal verder tussen aarden wallen (4) af en toe voorzien van deuren (5) om het water af te leiden naar de rivier of in het irrigatiesysteem.

Uiteindelijk bereikt het kanaal een noria (waterwiel) en een gemeentelijke wasplaats (6). Wel, dat was tenminste zo tot in 1995. Maar je kan zelden op de lokale bevolking rekenen voor het behoud van hun erfgoed. Het wasbord is in stukken gebroken en aan de voet van de noria gedumpt of ondergeploegd (zie 7: de brug van foto 6 is rechtsonder op foto 7; wat vergeten brokstukken zijn ook zichtbaar).

(6) Communale wasplaats — 1995

(7) Situatie in 2007

(8) Kanaal

(9) Kanaal, vervolg

Na de (aflijvige) wasplaats draait het kanaal naar rechts (diep in foto 6, 8) voor het een stevige aquaduct wordt (9) die de toegangsweg overspant. Het kanaal draait dan weer links voordat het in twee takken splitst: één voor de harinero en een andere voor de turbine. Het kanaal loopt uit in een cubo (12), bedoeld om meer druk op te bouwen in een hoge waterkolom. Als je weet dat de top van de cubo net onder de top van het dak ligt, dan krijg je op foto 1 een goede indruk van het hoogteverschil. Andere interessante cubos vind je in Centenera, Nueno, Las Bellostas enz.

Een embalse om water in op te slaan is hier niet nodig: de Río Ara valt nooit zonder. De molen kon werken op water dat recht uit de rivier kwam. Men zei dat de molen muele de fila. Wanneer de molenaar eerst moest wachten voor een reservoir (embalse) was bijgevuld, zei men dat de molen muele de restañada.