Molens in Altoaragón
harinero, aceitero, central eléctrica

Centenera

Centenera bereik je gemakkelijk vanuit Graus. Verlaat Graus naar het noorden naar Campo en Castejón de Sos. Rechtsaf naar La Puebla de Fantova.
Als je daar bent, rij je niet het dorp in, maar kiest rechtdoor naar Centenera en Abenozas. De constructie ligt naast de weg net voor je de Barranco de la Ribera kruist. Ons recentste bezoek was op uitnodiging van de eigenaars. De weelderige plantengroei hadden ze ondertussen verwijderd, waardoor het voor ons heel wat gemakkelijker was dan in 1998.

Foto's: I.1998, 08.III.2004

waterwerken

harinero

aceitero

central eléctrica


De molen in het landschap		Aceitero links - Harinero en Centrale rechts

Zó zal je de molen eerst zien als je uit La Puebla de Fantova aankomt. De molen is eigenlijk drie molens en een bakkerij in één. Het hoogste deel telt vier verdiepingen. De onderste drie zijn nog in goede staat, maar de vierde verdieping (net onder het dak, en met veel vensters) is aan het wegrotten.

De woonruimtes waren op dit hoogste niveau gesitueerd. Daaronder lag de bakkerij en de vroegere graanmolen. Hier weer onder vonden we de krachtcentrale en helemaal beneden rust de oude turbine. Het tweede, en lager, deel van het geheel was ingericht als aceitero. In de oliemolen vinden we nog al de gebruikelijke apparatuur. Enkele toestellen zijn zelfs heel modern.

De muur langs de weg is blind, behalve waar de molenaar woonde. Op de hoogte van de harinero vinden we een vroegere doorgang waar aan de binnenkant een trap leidt naar het woongedeelte. Deze ingang werd vermoedelijk onpraktisch nadat de weg verhoogd werd.

Om een inzicht te krijgen in de waterwerken moet je wandelen. Geloof me, je zal er geen spijt van hebben. Wandel eerst een stukje terug, richting Fantova, tot waar je de terrassen op kunt klimmen. Loop terug. Je zal vrij snel de embalse herkennen. Van hieruit kan je simpelweg het kanaal volgen.


De dam - azud		Eerste meter van het kanaal - canal

De dam bestaat uit mooie regelmatige stenen. Het kanaal begint op de linkeroever bij de dam en is zorgvuldige onderhouden want het zorgt voor de bevloeiing van de akkertjes. Irrigatie kan alleen als de Barranco de Pinares water voert. Doordat slib en keien zich achter de dam opgehoopt hebben, is de inhoud van het meer immers tot bijna niets teruggebracht.

Als je langs het kanaal terugloopt kom je (weer) bij de embalse die momenteel ook niet erg diep is. Ik vermoed dat dit altijd al het geval geweest is, maar dat dit gecompenseerd werd door de grootte. Het meer is overgroeid met rietgras en Lisdodde. Werk je daar doorheen naar de andere kant. Je komt op de dam die gebouwd is op een hoge vooruitstekende punt. Speur wat rond tot je de molen ziet. Niet schrikken.


Het aanvoerkanaal		Meer van dat kanaal		Cubo torent boven de molen top van cubo = top-rechts van foto


Het water reservoir - embalse		pijlen wijzen cubo en cárcavo

		De bovenste witte pijl wijst waarheen je nu staat. Een kort kanaal (met klep) brengt het water van het meer naar de indrukwekkende cubo. Met een cubo wordt een hoge waterkolom opgebouwd om meer druk te bekomen. Let op het hoogteverschil tussen de top van de cubo en de cárcavo waar de turbine wacht. Dit heb ik nergens elders gezien. We hebben nog meer mooie cubo's in Nueno, Las Bellostas, Morana en elders.
Binnenkant van de cubo (foto Andela & Schoonebeek)

waterwerken

harinero

aceitero

central eléctrica

		Inleiding Leer hoe een molen werkt Bezoek de molens Litteratuur en web-links © en e-mail:
	Path: Home / Altoaragón: oude watermolens