Jánovas

Jánovas ligt in de Solana streek tussen Boltaña en Fiscal op de hoofdweg tussen L'Ainsa en Torla. Je komt best via Lacort naar de molen. Vanuit Boltaña bereik je eerst het uitzichtpunt van Jánovas, dan de afslag naar Yeba en San Martín en een eind verder kom je aan een bocht naar rechts met een (het eerste) huis aan de linker kant. Hier brengt een grindweg je naar een hangbrug over de Río Ara. Parkeer de wagen. Ga over de brug en loop naar links waar je het kanaal vindt. Volg eerst het pad en dan de bomenrij langs het kanaal. Het is wellicht een goed idee om de molen eerst vanaf de weg te lokaliseren (foto 1).
De molen kreeg water uit de Río Ara.

Foto's: 1.III.2007 en 11.IV.2007

De molen van Jánovas bezit geen vijver met water om droogtes te overbruggen. Water kwam direct uit de rivier naar de turbine. Dat is de regel bij de meeste molens langs de Río Ara (bijv. Fiscal, Broto, of Sarvisé). Het aanvoerkanaal is in de regel vrij lang, in het geval van Jánovas bijna 1.5 km (zie kaart).

Water van de rivier wordt in het kanaal geleid door een lage muur (8). Het kanaal volgt dan de rechter oever en wint langzaam hoogte. De wanden zijn gemaakt uit rots, metselwerk en beton op sommige plaatsen (9). Na ongeveer een derde van zijn lengte duikt het kanaal onder een smalle zijrivier.

Ongeveer halfweg bereikt het kanaal de grintweg en de hangbrug. Hier heeft de bouwer slim gebruik gemaakt van de toestand ter plaatse (16). Echt de moeite om even af te dalen en de zaak van nabij te bekijken. Van hieraf ligt het kanaal tussen aarden wallen (10) en verlaat geleidelijk de rivier om dan verder scherp af te draaien naar de molen (zie kaart).

Kort na die bocht splitst het kanaal in twee takken (11). Eén tak (11, midden) zwenkt naar de molen. De andere tak loopt meer naar het zuiden en gaat door naar het dorp. Het heet canal del pueblo (11, rechts). Vanaf de splitsing loopt het kanaal rechtdoor en draait pas scherp naar het noorden waar het bij de molen aan komt (12, 13).

De kop van het canal ligt ongeveer even hoog als de eerste verdieping (14). Enkele platte stenen (met spleten voor deuren) maken het mogelijk om het kanaal over te steken. Een dikke buis (15) bracht het water omlaag naar de turbine. Aan de westkant van het kanaal vertrekt een zijkanaal om overtollig water af te voeren. Het loopt onder de centrale en komt uiteindelijk samen met de uitloop van de cárcavo's.

Beide cárcavo's zijn leeg (17, 18). De cárcavo onder de harinero (18 links) is vol slib en de uitlaat is verstopt. Wellicht was alleen de andere cárcavo (17, 18 rechts) - gelegen onder de ruimte die de graanmolen scheidt van de centrale - nog in gebruik tijdens de laatste actieve jaren van de molen.
Het water loopt eerst onder de akker naast de molen voor het de rivier weer bereikt. (zie foto 4).