Molens in Altoaragón - harinero, central eléctrica

Jánovas

Jánovas ligt in de Solana streek tussen Boltaña en Fiscal op de hoofdweg tussen L'Ainsa en Torla. Je komt best via Lacort naar de molen. Vanuit Boltaña bereik je eerst het uitzichtpunt van Jánovas, dan de afslag naar Yeba en San Martín en een eind verder kom je aan een bocht naar rechts met een (het eerste) huis aan de linker kant. Hier brengt een grindweg je naar een hangbrug over de Río Ara. Parkeer de wagen. Ga over de brug en loop naar links waar je het kanaal vindt. Volg eerst het pad en dan de bomenrij langs het kanaal. Het is wellicht een goed idee om de molen eerst vanaf de weg te lokaliseren (foto 1).
De molen kreeg water uit de Río Ara.

Foto's: 1.III.2007 en 11.IV.2007

(1) Jánovas (zwarte pijl) met molen - 27.V.1992
(2) Zuidmuur van de molen

Ooit (dat was vooraleer iedereen verdreven werd voor een dam die nooit zou gebouwd worden) was dit een streek vol leven. De molen van Jánovas was belangrijk, niet alleen als graan molen maar ook als leverancier van electriciteit. De plaatselijke smid beschikte zelfs over een electrische laspost.
De molen is een relatief grote constructie uit twee verdiepingen. De graanmolen en de centrale liggen op het gelijkvloers. Erboven ligt woonruimte. Dat is wellicht niet altijd zo geweest vertellen ons de muren aan de buitenkant. Een kleurverschil rond om rond (2, 3, 4) verraadt verschillende bouwstadia.

(3) Zuid- en oostelijke muur met oven
(4) Muur op het oosten

(5) Noordmuur: harinero links, centrale rechts
Vermoedelijk werd eerst de verdieping met de woonruimte opgebouwd en het dak verhoogd. De centrale (5) is pas later toegevoegd een tegen de westmuur aan gebouwd. De stenen zijn donkerder.

Naast de molen (zichtbaar op foto 3, 4) staat een klein gebouwtje: een oven. Grotere molens (zie ook Centenera, Sarvisé) waren vaak ook bakkerij.

De zuidoost hoek van de molen verdient wat extra aandacht. Beide muren dragen een zonnewijzer, vreselijk gebleekt door het licht, maar toch nog duidelijk herkenbaar.

(6) Zonnewijzer op zuidmuur
(7) Zonnewijzer op oostmuur

De onderkant van de zonnewijzer op de zuidmuur (6) komt ongeveer even hoog als de bovenkant van de deur (2). De stijl is weg, maar de rode verf hield het. De wijzer is van een eenvoudig ontwerp zonder franje (of de versieringen zijn ondertussen weg geërodeerd) maar zorgvuldig getekend. Let op de strepen voor de uren, halve uren en zelfs elk kwartier.
De muur staat niet exact op het zuiden. Ze is iets naar het westen gedraaid waardoor de zon er geen schaduw kan werpen tijdens de eerste uren van de dag. Daarom dat de ontwerper uren vóór 10 niet aangeduid heeft. Door de inclinatie van de muur is de schaal bovendien asymmetrisch. De afstanden tussen de vroege uren onderling (10-13) zijn kleiner dan tussen de latere uren (14-18).
Niet ver van Jánovas af in de richting van Boltaña ligt Ascaso waar je twee prachtige zonnewijzers kunt aantreffen. Bezoek de zonnewijzers van Ascaso (je verlaat deze site.)
Op de middag (12h lokale zonnetijd) valt de scha­duw loodrecht naar beneden. Die lijn is gemerkt met een 13 hetgeen betekent dat de burgerlijke tijd wordt aangewezen (middag op 15° oost). De streep staat overigens even náást de vertikale. Dat is wel­licht om te corrigeren voor de positie van de molen iets ten westen van de meridiaan (van Greenwich). Hierdoor is het iets vóór de plaatselijke middag al 1h pm (burgerlijk), dus vóór de schaduw recht naar beneden valt.

De tweede zonnewijzer (7) kijkt naar het oosten en vult de eerste dus aan. Ze vangt het ochtendlicht, maar komt 's middags in de schaduw. De schaal eindigt op 12. Er is dus overlapping tussen beide wijzers.


Lees meer over leven in de Solana streek, de dorpjes en over Jánovas in het bijzonder. (alles in het Spaans)
La Solana de Burgasé y la Ribera de Jánovas
door Luis Buisán Villacampa - 2004
ISBN: 84-609-1784-3
 
La Solana
Vida cotidiana en un valle altoaragonés

door Carlos Baselga Abril - 1999
ISBN: 84-605-8764-9
 
El río Ara es de todos
Jornadas 2000

Red. Ana Ruiz en José M. Santos - 2000
Ed. Asocíación Río Ara, Lígüerre de Cinca
Jánovas
Víctimas de un pantano de papél

door Marisancho Menjón - 2004
ISBN: 84-8324-178-1
 
Crónica de las gentes de los ríos
door Begoña Pérez-Fajardo - 2010
vind het boek op lulu.com
Een boek over geschiedenis, mensen en de Río Ara.

Path: Home / Altoaragón: oude watermolens / Jánovas
Inleiding
Leer hoe een molen werkt
Bezoek de molens; catalogus
Literatuur en websites
© en e-mail: