Jánovas

Jánovas ligt in de Solana streek tussen Boltaña en Fiscal op de hoofdweg tussen L'Ainsa en Torla. Je komt best via Lacort naar de molen. Vanuit Boltaña bereik je eerst het uitzichtpunt van Jánovas, dan de afslag naar Yeba en San Martín en een eind verder kom je aan een bocht naar rechts met een (het eerste) huis aan de linker kant. Hier brengt een grindweg je naar een hangbrug over de Río Ara. Parkeer de wagen. Ga over de brug en loop naar links waar je het kanaal vindt. Volg eerst het pad en dan de bomenrij langs het kanaal. Het is wellicht een goed idee om de molen eerst vanaf de weg te lokaliseren (foto 1).
De molen kreeg water uit de Río Ara.

Foto's: 1.III.2007 en 11.IV.2007

Eén deur (3) doet dienst voor de twee delen. Je komt eerst in de graanmolen. Daar valt direct de grote, opvallende graanzifter in het oog (19): verbazend hoe nieuw en prima de machine er na al die jaren nog uit ziet. Merk op hoe de lichte afvalfractie rechtstreeks naar buiten wordt geblazen door de muur op het oosten. In Castillazuelo, Yésero en Fiscal hebben we gelijkaardige, maar kleinere, machines gevonden.

De toestand in de rest van de molen doet pijn aan het hart. Nochtans, aan de schamele resten te oordelen, was dit ooit een oord van drukke en goed georganizeerde arbeid. De graanzifter en de builmachine (21) waren gemechaniseerd en de producten werden vervoerd door bucket-belts in houten kasten (23). Er zijn twee steenkoppels, volgens Carlos Baselga Abril één voor bloem voor brood en de andere voor veevoer.

Luis Buisán Villacampa geeft in zijn boek over de streek (†) een mooie beschrijving van het leven rond de molen van Jánovas gezien door de ogen van de klant.

... Naar de molen gaan, betekende vroeg opstaan. Het was zeer belangrijk om als eerste bij de molen te zijn. We verlieten ons huis met zwaar beladen paarden en met de sterren nog in de lucht. Het pad was stenig en kronkelig. Soms gaf de volle maan genoeg licht, maar voor donkere nachten droegen we lantaarns (en konden we genieten van de ochtendster).
Het gebeurde dat iemand na een urenlange nachtelijke tocht al voor zonsopgang bij de molen kwam - soms al vóór de schemering - en dan moest wachten tot de molenaar uit bed kwam. Ondertussen konden meer klanten aankomen en werd een wachtrij gevormd.

Men wist nooit vooraf of men alleen of één van veel in de rij zou zijn. Dat was een zaak van geluk en de noden van de mensen in de omliggende dorpen. Zoiets kon niet gepland worden. De molen was dé plek voor een toevallige ontmoeting waar men nooit wist wie men zou zien. …
(vertaald uit het Spaans)

(5) Noord- en westmuur met centrale

De molen van Jánovas was ooit een belangrijke leverancier van electriciteit aan de meeste dorpen in de Solana. Lees Carlos Baselga Abril voor meer informatie.

Op wat isolatoren na is alles wat met electriciteit te maken heeft, verwijderd.