Puyarruego

Puyarruego ligt langs de weg naar de befaamde Garganta del Añisclo (Vallée de la Niscle voor de Fransen). Rij vanuit L'Ainsa naar Bielsa en de Franse grens. Links af in Escalona en de weg volgen tot aan de afslag naar het dorp. Parkeer vlak voor de brug. Het kan er wat druk zijn, want dit is een van de populairste stranden in de Sobrarbe. De molen bevindt zich in de bedding van de Río Vellos en is perfect gelegen om er een bezoekerscentrum van te maken voor het Nationaal Park van Ordesa.

Foto's: 1998 - 2011

waterwerken

central eléctrica

(1) Molino van Puyarruego - 2004

(2) Dam op de Río Bellos - XI.2004

(3) Dam op de Río Bellos - XI.2005

Laten we beginnen met het canal. Loop naar de brug over de Río Vellos en loop dan op de linker oever tegen de stroom in tot je de plek herkent van foto 4 waar je een mooi overzicht hebt van het tracé van het aanvoerkanaal. De dam of presa (4.1) ligt een paar honder meter stroomopwaarts.

Het kanaal loopt op de linker oever. De aansluiting bij de dam is gemerkt met het jaar 1983 (2, 3). Het kanaal is nog in vrij goede staat: breed en diep met drainagedeuren (6) op regelmatige afstanden.

In het begin van zijn parcours moet het canal al direct een moeilijke horde nemen: de samenloop van de Río Vellos met een bijrivier, de Río Airés. Er werd een sifon gebouwd (4.2) waardoor het kanaal aan de andere kant weer opduikt.

Op enkele plaatsen in de bedding zijn er duidelijk kunstmatige gaten (5) te vinden. Ze verraden de positie van eerdere constructies om het water op te houden. We hebben gelijkaardige gaten gezien in bv. Caballera, Lecina en Javierre de Olsón (met de palen er nog in).

(4) Río Vellos met dam, sifon en canal - 2000

(5) Gaten in de rivierbedding - 2000

Keer terug naar de brug en volg het kanaal verder naar het oosten (6) naar de molen toe. Je bereikt snel het einde waar het hoog boven de rivier uit torent en ongeveer even hoog is als het dak van de molen (7). Er zijn twee deuren en een rooster om materiaal dat de buizen naar de turbines zou kunnen verstoppen, tegen te houden. Aan de voet van het kanaalhoofd was er een wasplaats voorzien.

Merk op dat er geen reservoir (embalse) is bij de molen zelf. Dat was ook niet echt nodig vermits de rivier nooit droog valt.

(6) Canal tussen brug en molen - 1998

(7) Molen met einde van het kanaal - 1998

(8) Voorkant van de molens - 1998

(9) Achterkant van de molen - 2005

De molen dateert van de 16de eeuw en produceerde electriciteit vanaf 1920. Het deel met het golfplaten dak is de voormalige centrale. Ik ben niet zeker over het deel met de ronde pannen (die doorgaans pas verder naar het zuiden gebruikt worden; zie bv. Naval, Sarsa). Was het een aparte graanmolen of was het de woonst van de molenaar? Moeilijk te zeggen want er zijn geen sporen meer te vinden tussen het puin.

De central eléctrica is omringd met kabels en oude apparatuur (11). Let ook op de roeste pylonen (8, 9). De oude lijnen die de helling op liepen naar het dorp, zijn er nog steeds.

Naast de andere sectie liggen twee gerecycleerde stenen dienst te doen als zitbank. Op één ervan (10) is het traditionale spiraalscherpsel nog goed zichtbaar.