Molens in Altoaragón - harinero

Bernués

Bernués is een dorp dat ligt in de Jacetania streek ten zuiden van Jaca. Uit Jaca de A-1205 nemen naar Santa María de la Peña. De weg is smal en met talloze bochten en het kost bijna een uur voor de 28 km tot Bernués. Na een scherpe bocht naar rechts zal het dorp in de verte zichtbaar worden. Een ietsje verder staat een bord met Jacetania en San Juan de la Peña er op aangegeven. Op dezelfde plek, aan de andere kant van de weg, begint een spoor dat naar beneden leidt naar de Ermita de San Alejandro en de molen. Laat je voertuig achter en loop het pad af. De molen ligt op de Barranco del Río Moro.

Foto's: 03.I.2013

(13) Turbine met transmissie hoog in de cárcavo

De werkplaats van de molen is buiten bereik, maar de onderdelen die verborgen liggen in de cárcavo zijn toegankelijk en vrij goed bewaard. Ik heb nooit een cárcavo gezien die zo diep is (15, ). Er zijn drie niveau's.

Op een plateau net onder het dak van de cárcavo is de turbine (13) met een transmissie systeem er op. Er is een horizontale as met twee wielen er op: een tandwiel en een riemwiel. Deze laatste diende wel­licht nergens voor: ik zie niet waar de riem heen kon. Maar het kan zijn dat de as rechts door de muur gaat en zo machines (reiniger, buil) aan de andere kant aandreef.

Het tandwiel grijpt in een groter wiel met houten tanden. De as van dat laatste wiel gaat door het dak van de cárcavo en zal de stenen hebben doen draaien.

Er is tenslotte nog een hendel waardoor men het systeem kon bijregelen vanuit de werkplaats.

De uitloop van de bovenste turbine is een wijde buis die enkele meters steil omlaag loopt (14) en dan dient als invoer voor de tweede turbine (16). De uitlaat van die laatste is een veel nauwere pijp (15).

De turbine kon vanaf de werkvloer geregeld worden via een tand- en wormwiel systeem gemonteerd op zeer lange assen. Een as van enkele meters lang daalt af door het dak van de cárcavo (18 rechts). Onderaan verzorgen tandwielen de overgang naar horizontaal (14, onder). Op het einde van deze iets kortere as zit een wormwiel dat grijpt in een tandwiel van de turbine (16, 19).

Op de turbine is een plaatje bevestigd van de firma José Amorós uit Zaragoza. Alhoewel dit bedrijf ook aanwezig is in andere molens (bv. Arrés, Calde­arenas) kon ik nagenoeg niets vinden over Amorós. Het was wellicht een van de kleinere spelers in de sector.

(14) Afloop 1ste turbine met regelstaaf voor de 2de
(15) Cárcavo met turbines (boven) en afloop (onder)

(16) Turbine beneden in de cárcavo

(17) Merkplaatje op turbine (16)
José Amorós
Constructor
Zaragoza
(18) Dak van cárcavo met 2 gaten voor assen

(19) Laagste turbine met afvoer in de achtergrond

Het is niet duidelijk waarvoor de tweede turbine (19) diende.
De mond van de cárcavo loopt over in een brede, diepe gracht (15, 20) die het water leidt naar een andere, kleinere molen wat verderop.

 met uitzondering misschien van de Molino bajo of Ena. De andere afmetingen van de cárcavo ginds zijn evenwel veel kleiner.

Path: Home / Alto Aragón: oude watermolens / Bernués
Inleiding
Leer hoe een molen werkt
Bezoek de molens; catalogus
Literatuur en andere websites
© en e-mail: