Molens in Alto Aragón — harinero, central eléctrica
Aguinalíu
Aguinalíu bereik je gemakkelijk
vanaf de hoofdweg tussen Graus en Benabarre. Na zo'n 5 km is er een afslag naar Aguinalíu — even
voor Torres de Obispo (
Molino). Het is een smalle weg richting zuid.
Na een drietal km duik je onder de baan uit Barbastro. Het is van hier bijna nog eens zo ver naar de molen.
Die staat ongeveer aan het punt waar het dorp in het gezicht komt (zoek naar de configuratie van foto 1).
De molen staat langs de Barranco del Salinar.
Foto's: 15.xi.2008
De molen is quasi onzichtbaar vanaf de weg, maar de voormalige molenvijver (1) verraadt de plek.
Ik kon geen spoor vinden van een aanvoerkanaal. Dat is wellicht meegesleurd door het riviertje dat in
een scherpe boog rond de molen loopt. De muur rechts vooraan in foto 2 staat nu ook al aan de rand
van een diepe erosieklif en sneuvelt misschien wel bij de volgende stortbui.
Het meer ligt tussen aarden wallen maar het stuk dichtst bij de molen versmalt naar de cubo tussen zorgvuldig gebouwde wanden (2).
De cubo (3) draagt een sluitsteen. De bovenste helft is open naar het meer; daaronder is nog een grote
sprong omlaag: dit heet een
contrabalsa (4).
Er was dus een groot volume water en ook een goede drukopbouw.
We hebben gelijkaardige constructies gezien in bv.
Ribera de Vall en
Huesca.
De eerste foto toont duidelijk het verschil in hoogte tussen het reservoir
en het wiel in de cárcavo (zelfde hoogte als de persoon).
Dat is toch wel indrukwekkend.
Er was vroeger een bovenverdieping, maar daar blijft niets van over behalve
wat brokstukken op de grond. De muur naar de rivier (6) vertoont een brede scheur en beklemtoont nog maar
eens hoe slecht het met deze molen gesteld is. Sommige stenen blijken ook zeer zacht en moeilijk bestand
tegen de erosie.
Enkele isolatoren op de façade (5) doen denken aan vroegere tijden
toen men hier electriciteit produceerde. Op de kaart van het Spaanse Instituto Geográfico Nacional (Editie van 1932) zien we een leiding tussen de molen en het dorp van Aguinalíu. Er waren geen verdere
vertakkingen. Dezelfde lijn is er nog altijd in de uitgave van 1952.
Binnen de muren ging het wat moeilijker wegens de doornstruiken, maar uiteindelijk weerstaat
niets een vastbesloten molen adept. Diep binnenin (boven de cárcavo) vonden we een turbine (9, 12).
Deze dreef de generator aan, maar even goed de stenen. Dat ging wellicht met een rondlopende band
(let op het flenswiel achter het tandwiel in 10).
De stenen rusten dichter bij de deur en naast het venster dat
zichtbaar is in foto 6. Merk op dat er verbouwd werd aan het raam (7) en dat de boog nu blind is.
En terwijl we het hebben over bogen: de cárcavo opent met drie mooie bogen op een rij (11).
De turbine kwam van
Maquinaria y Metalurgia Aragonesa, een firma geboren in 1902 (12). Lees meer over de geschiedenis in onze pagina over
Salinas de Jaca waar een turbine van hetzelfde merk draaide.
Geen spoor van een generator, een schakelbord noch van ander gelijkaardig spul.
