Buera

Buera ligt niet ver van Alquézar. Uit Barbastro neem je de weg langs de Río Vero. Je komt zo langs Castillazuelo, Pozán en Huerta de Vero. Op een bepaald punt staat er een pijl naar rechts voor Buera. Laat je voertuig achter op de parkeerplaats aan de ingang van het dorp. Van hier is het slechts een korte wandeling naar de Torno. Er hangen bordjes. De molen is gerestaureerd en nu een museum. Bezoeken zijn begeleid, bijzonder interessant, en inclusief een proeverij van enkele soorten olijfolie.

Foto's: 26.ii.2012, 2.x.2016

Los Corrales

Buera dorp

(1) Torno de Buera - ingang

Een belangrijk deel van de opstelling toont de situatie tijdens de eerste helft van de 20ste eeuw. Eerst werd een stationaire Motor Vellino Tipo CZ (6) geïnstalleerd en wat later, in 1927†, een hydraulische pers (5) met zijn pomp (4), en een batidora (3).

Voor die tijd moest de molenaar aan de slag met een enorme prensa de viga y quintal, een cantilever pers. Dat ging traag en vereiste meerdere hard werkende helpers. Er was ook altijd risico op breuk van een van de balken. Het origineel is niet bewaard, maar er staat een replica op ware grootte. Dit type werd bv ook gebruikt in Aguinalíu en Castarlenas.

(2) Opstelling met de belangrijkste apparaten: torno, hydraulische pomp, menger, pers (r -> l)

(3) Batidora (roerder)

(4) Bomba (waterpomp)

Er kwam een diesel- en later een electrische motor en zo kon het werk in de molen gemechaniseerd worden. Lint- en tandwielen dreven de oliepomp en de molensteen (2) aan en een batidora werd opgesteld.

Een batidora (3) roert de olijvenpasta en verwarmt die naar de juiste temperatuur voor verdere verwerking. Dat spaart de molenaar gevoelig wat werk.

Een schroef zonder einde slurpt de uitvoer van de molen (3r) op en brengt de pasta naar de kop van de contraptie. De massa wordt verwarmd en gehomogeniseerd en weer uitgespuwd onderaan (3l) waar het klaar ligt om tussen de capachos, of esteras, geschept te worden. Esteras zijn dubbel gelaagde schijven, eertijds geweven van het gras Stipa tenacissima maar tegenwoordig gemaakt uit synthetische vezels.

(5) Prensa hidráulica (hydraulische pers)

(6) Motor Vellino Tipo CZ — zonder koelsysteem

De esteras werden gestapeld in een vagoneta die dan in de pers werd gerold (5, let op de wieltjes). De pers komt van Talleres de Baró in Tortosa: een firma opgericht in 1886 door Francisco Baró Ginestar. De firma Baró vondt verschillende dingen uit om de opbrengst van hun toestellen te verbeteren. Een andere Baró installatie kan men zien in Angüés, Castillazuelo, en in Benabarre, onder meer.

Motores Vellino was ooit een zeer populair merk van stationaire motor. We hebben andere types Vellino gezien in Palo en Banastón waar ik kort de geschiedenis van het merk schets.

(7) Tekst op de zijde van de batidora

(8) Manometer op de pomp

Een grondiger blik dat niet alleen de pers verbonden is met de naam Baró.

De merknaam van de menger (3) is flauw zichtbaar in resten van gele verf op de zijkant.

We ontcijferen (7):
Talleres – Viuda de Francisco Baró – Tortosa.

De hidraulische pomp (4) draagt geen naamplaatje, maar is uitgerust met een manometer (8) die verwijst naar Francisco Baró.

Viuda de Francisco Baró is een bedrijf dat pas ontstaan is tegen het einde van de jaren 1940. Daarom kan de batidora die tentoon gesteld staat geen deel uitgemaakt hebben van de eerste modernizering in 1927.

Los Corrales

Buera dorp

† Lucia Carruessco Buetas, Estela Puyuelo Ortiz (coord.) — 2012 — Buera — Ayuntamiento de Santa María de Dulcis; 190 pags.