Bergua

Bergua ligt in de Sobrepuerto.
Vanuit Fiscal —Je vindt Fiscal op de hoofdweg tussen Boltaña en Broto— neem je de smalle kronkelweg omhhog naar Bergua. Ginds de wagen achterlaten en aan de westkant van het dorp het pad zoeken dat leidt naar Escartín en Basarán. Je daalt af in de Barranco Forcos, kruist een voetbrug, direct daarna een tweede voetbrug en dan rechtsaf op de linker oever. Je ziet al snel de voet van de oude brug (foto 2).

Foto's: 6.XI.2009

(9) Achterwand van de molen

(10) Molen onder de klimop

De constructie is in slechte staat, grotendeels overgroeid met Klimop (10, 11) en hierdoor onopvallend tussen de bomen. De laatste resten van het dak zijn bezweken in de loop van 2009.

Het geheel bestaat uit een voorgebouwtje (11) en twee werkruimten allemaal in één lijn. Dat komt doordat de molen gedwongen zit tussen de wanden van het meer (zichtbaar rechts onder in foto 9 en ook links in foto 11) en de rivier.

(11) bijgebouwtje met wand van meer (links)

(12)

De kamer in het midden (15) is de grootste en was de harinero. De derde kamer achteraan (17) is veel kleiner en bevatte de generator.
Gaten in de wanden geven aan dat er boven een verdieping was, die wellicht alleen diende als opslagruimte: het dak is naar mijn gevoel te laag voor iets anders (15, 17).

Het is duidelijk dat de apparatuur al enige tijd geleden is weg gehaald (zie Dieste Mur).
We vonden geen spoor van het gebruikelijke spul zoals een stofvang of een kraan en de stenen (17, 20) lagen in de kamer met de generator. —Waarom zou iemand die zware stenen enkele meters verder rollen en dan achter laten? Wie doet zoiets?

De schaarse resten verraden dat er een soort distributie systeem was: misschien de aandrijving voor een builmachine of graanzifter.

Sommige van de tandwielen zijn heel bijzonder. Het wiel is uit staal en vertoont een rij spleten (16, 19). Houten pennen (21) vormen de tanden.

(15)

(16)

(17) zelfde venster als in (9)

(20)

De derde ruimte (17, 18, 22) bevatte wellicht een dynamo. Verspreid op de muur resten nog enkele isolatoren.

Toendertijd was er electriciteit voor niet meer dan twee of drie uur per dag (†): water was beperkt. Bloem kwam eerst en dan pas licht.

†

María Jesús López —2005— Y volver... dejando atrás toda una vida.
In Encuentro en el Espejo - Inmigrantes y emigrantes en Aragón. Historias de vida.
Javier Escartín Sesé & Manuel Pinos Quílez (Ed.)
Fundación Seminario de Investigación para la Paz (Fundación SIP), Zaragoza.
ISBN: 84-921442-1-1