Boltaña

Boltaña ligt op de hoofdweg tussen L'Ainsa en het Ordesa Nationaal Park op ongeveer zes kilometer van L'Ainsa. Komende van L'Ainsa vind je de molen aan de linker kant van de weg, net voorbij de afslag naar een kamping, bij het verlaten van het dorp. De molen kreeg water van de Río Ara en van een kleine bijrivier Arroyo de Javierre.

Foto's: 6.XI.1997, 11.IV.2007

(1) 6 November 1997: een razende Río Ara.

(2) Voorgevel van de molen.

De molen van Boltaña is een imposant gebouw op de linker oever van de Río Ara. De Ara is de enige rivier in de streek die nog niet bedwongen is. Op sommige dagen (1) is het niet moeilijk te begrijpen waarom een beschermende muur (3) essentieel is.

De voorgevel getuigt van de vroegere bedrijvigheid. Fábrica de harinas (2) betekent dat dit een molen was die bloem produceerde. Het bovenste deel van de gevel is bezaaid met isolatoren (4) die nodig waren om de lijnen met electriciteit door de ovale gaten naar buiten te leiden.

(3) Zuid-oost kant met beschermmuur.

(4) Isolatoren op voorgevel.

(5) Achterste muur.

(6) Rails met isolatoren.

(7) Muur met schakelaars.

(8) Schakelaar.

Aan de achterzijde rest nog veel meer uit het electrisch verleden van deze molen (5, 6, 7). De muur is bedekt met rails met isolatoren. Er was ook een soort regelkamer (7) met hopen bedrading, schakelaars (8) en vreemde kisten (9). Ooit is er naast de molen ook een apart gebouwtje opgetrokken (zichtbaar 2 onderlinks, 3 rechts) dat nog meer sturing en meters bevatte (10). Ook dit doet geen dienst meer.

Alle deuren van de molen zijn zorgvuldig afgesloten en daardoor is het moeilijk om een beeld te krijgen van de situatie binnen. Door een vergeten spleet (12, ik heb er ondertussen een zekere handigheid in) kon ik toch een foto schieten en het ziet er naar uit dat er weinig over is van de vroegere apparatuur. Het dak is wellicht lek.

De vijver (embalse) lag aan de westkant. Een smalle doorgang overbrugt de inlaten en loopt van voor naar achter. Hier is ook de toegang tot een huis — in ruïne — dat tegen de eigenlijke molen aan leunt. De embalse is verwoest voor een nieuwe cabine annex pyloon voor het moderne stroomnet. Alleen enkele kleppen en een overloop blijven over.

(9)

(10) Apart gebouwtje met extra apparatuur.

(11) De molen had 3 cárcavo's.

(12) Interieur op gelijkvloers.

De grootte van het gebouw verraadt al dat deze molen toch wel belangrijk was. De aanwezigheid van drie cárcavo's leidt tot dezelfde conclusie. Dit is een van de weinige molens in de streek met meer dan twee cárcavo's; de meeste stellen het met één. Ze openen naar het zuidoosten (11, 3).

De cárcavo's lopen van west naar oost onder geheel de breedte van het gebouw (13-16). Er werd duchtig aan verbouwd (buizen, scheidingsmuren) en niets verwijst nog naar het malen van graan.