Caserras del Castillo

Caserras del Castillo is een dorp in de Ribagorza streek van de provincie Huesca. De molen waar we het nu over hebben — gekend als de Molino de Penavera — is echter best te bezoeken vanuit Estopiñán, meer naar het zuiden. Volg de richtlijnen voor de andere molen in Caserras del Castillo, maar laat deze links liggen en rijd, of wandel, verder tot je het meer, Embalse de Canelles genoemd, bereikt. De molino de Penavera is op de samenvloeing van de Barranco del Regué en de Rio Guarte (nu een zijarm van het meer). Een bezoek heeft alleen zin als het waterpeil zeer laag is.

Foto's: 29.IX.2013

De molino de Penavera is een groep van drie molens: een vollemolen, een graanmolen en een oliemolen (†). Van de vollemolen blijft er niets wezenlijks over. Het kan best de kleine hoop stenen geweest zijn die nu boven de vijver zichtbaar is in de achtergrond van (3) en (6).

De graanmolen is het onderste deel van de constructie dat ten tijde van ons bezoek nog onder water verborgen zat (3 rechts).

De oliemolen (almazara) was oorspronkelijk een lang en smal gebouw en verdeeld in enkele ruimten (3, 4). Behalve de twee virgenes (de belangrijkste rechtopstaande balken) van de cantilever pers, konden we niets vinden dat aan de vroegere activiteiten herinnert.

De belangrijkste attractie van deze molen, en de inspanning meer dan waard, is echter de vijver (6 - 8) met een heel speciale drukput (cubo, 9).

De molenvijver is een brede driehoek met dikke wanden uit gekapte natuursteen. Er zijn twee molens (meel en olie) en ook twee saetines (inlaten).

De saetín voor de graanmolen zit in de hals van de trechter (8) gevormd door de muren van de vijver. Door het slib is alleen de top van de inlaat zichtbaar: een boog. Het lijkt er op dat dit geen gewone buis is zoals in de meeste molens. Het zou best wel eens een breed kanaal kunnen zijn als in (9).

De vorm van de saetín van de oliemolen (9) wordt door de auteurs van de molens in de Litera streek (†) aangeduid als tronco-piramidal (een afgeknotte piramide). De saetín zit normaal gezien onderaan in de cubo. Zo'n drukput is als regel een vrij diepe vertikale cilinder (bv. Aguinalíu, Alcampell). Het specimen hier is gekanteld en lijkt meer op een omgekeerde piramide of kegel. Het is de enige cubo van dit type die we kennen in ons studiegebied.

† Naval Carceller, J.M. & J. Rovira Marsal —1995— Los molinos hidráulicos de la comarca de La Litera (Huesca). Primeras jornadas nacionales sobre molinología; p387-399.
in Cadernos do seminario de Sargadelos. A Coruña: Fundación Juanelo Turriano. Seminario de Sargadelos. Museo do Pobo Galego, 1997; 880p.; ISBN: 84-7492-862-1.