Fiscal

Fiscalligt in de buurt van het National Park van Ordesa. Vind Fiscal op de hoofdweg tussen L'Ainsa en Broto – Torla. Kruis de rivier richting dorp. De molen ligt tegen de brug aan de kant van het dorp. Het openlucht museum met de batán van Lacort ligt aan de overkant van de weg. De molen krijgt zijn water van de Río Ara.

De eerste keer toen we bij de watermolen waren, was alles op slot maar regen en wind hadden vrij spel door de gebroken ruiten. Sindsdien is er onderhoud gebeurd en het gebouw is nu 's zomers open als informatiecentrum voor touristen.

Foto's: 26.xii.2001, 22.viii.2006

waterwerken

gelijkvloers

kelder

Molen in augustus 2006

(2) De kelder in 2001

De turbine en de generator bevinden zich in de kelder. Een blinde boog aan de voet van de voorgevel geeft aan waar het kanaal de molen in kwam.

In 2001 konden we de molen niet in, maar er was een opening, net groot genoeg voor onze lens, waardoor we toch een overzicht kregen op de oude generatorkamer (2). Sindsdien is er veel veranderd, maar de hoek met de apparatuur werd ongemoeid gelaten —op wat bedrading na.

(3)

De generator is nu opzij gedraaid (linksonder foto 3). Ik kon geen enkele van de plaatjes ontcijferen, maar gezien het kleine formaat zal het vermogen ook wel beperkt geweest zijn (zie ook Centenera).
Een huishouden had maar twee (ten hoogste drie) lampen. Eén lamp hing in de keuken, annex stal, en de andere in de woon-, annex slaapkamers. Het eerste peertje werd half gedimd als men het tweede aan schakelde! (Lees ook Baselga Abril, p358.)

De turbine zit verborgen in de muur rechts (3). De voorkant draagt de naam van (één van) de belangrijkste firma('s) in de geschiedenis van molens in Aragón: Averly S.A. Zaragoza.

Averly, in 1855 opgericht door een Franse burgerlijk ingenieur uit Lyon, bestaat nog steeds (website www.averly.es, in het Spaans; laatste controle 05.i.2024).

(4)

(5) Averly S.A. Zaragoza

Een foto van de molen in 1912 vind je in:
Franceses en Sobrarbe - un turismo diferente
Centro de Estudios de Sobrarbe - 2006
Dep. legal Z-2755-06

De brochure hoort bij een tentoonstelling van foto's van Jean Bepmale, een Frans politicus. Recent heeft men ongeveer 13 000 foto's ontdekt die hij gemaakt heeft in de jaren 1910; meer dan 700 ervan werden genomen in de provincie Huesca.