Paúles de Sarsa

Paúles de Sarsa is een woonkern van Sarsa de Surta in the Sobrarbe. De molen benader je wellicht best vanaf de brug nabij de molen van Pedro Buil.Uit L'Ainsa de A-2205 nemen naar Guaso en Bárcabo. Voorbij Arcusa (ca. 20 km) rechtsaf waar Sarsa en het Parque Natural de Guara aangeduid staan. Volg de smalle weg tot aan de kleine parkeerplaats met enkele informatieborden over de molen van Pedro Buil. Stap in de rivier (doorgaans droog) en loop terug naar Paúles. Je loopt eerst onder de brug door en vanaf dan is het nagenoeg 40m voor de sporen van de oude dam en ca. 200m voor de resten van de molen, gekend als de molino Ramón.

Foto's: 26.vii.2021

Molen in Sarsa de Surta

Molen in Paúles de Sarsa

De dam

(1) Resten van de molino Ramón bij Paúles de Sarsa.

Dit is een molen met een woelig verleden. Enkele momenten uit die geschiedenis zijn verspreid aan te treffen in het artikel door Javier Valenzuela (†) over de molen van Pedro Buil.

Oorspronkelijk stond de molen van casa Ramón (al vermeld in documenten uit de 16de eeuw) ten noorden van Sarsa de Surta langs de weg naar Las Bellostas. Later werd de molen verplaatst naar de locatie waar we nu nog de resten (1) aantreffen. Toendertijd was er nog geen brug. De molen werd verwoest door een stormvloed na twee weken van hevige regenval in oktober 1907.

Nadien wilden de mensen van casa Ramón de molen niet repareren, maar in plaats daarvan nieuw bouwen op een andere plaats: meer stroomopwaarts en slechts enkele tientallen meters verwijderd van Pedro Buils, min of meer waar de brug nu is.

Het valt niet moeilijk in te zien dat Pedro Buil niet enthousiast was over dit plan. Daarom vroeg hij vergunning om een brug te bouwen over de río Vero precies op de plek waar casa Ramón zijn nieuwe molen wilde optrekken. De brug werd gebouwd in 1917 en hiermee vielen de plannen van casa Ramon in het water. De nieuwe molen kwam er niet.

(2) Luchtfoto uit 1956, '57 — © Vuelo Americano B, IGN.es
cirkel = molino Ramón; vierkant = molino Pedro Buil; tussen de twee de resten van de dam.

(3) Uitlaat van het onderhuis (cárcavo).

De luchtfoto (2) toont de molino Ramón samengesteld uit twee delen. Het kleinste stuk komt overeen met wat we vandaag nog kunnen zien. Vermits er niets van over blijft is het niet duidelijk wat het tweede grotere stuk mag geweest zijn. Het enige wat tot vandaag goed bewaard is gebleven is het onderhuis (3-5).

Het dak van het onderhuis is samengesteld uit twee verschillende tongewelven (4). Het is opmerkelijk dat een extra gewelf (5) zichtbaar is in de zijwand. Dat extra gewelf is evenwijdig met de rivier. Zou het kunnen dat de molen in de loop van de jaren verbouwd werd? De molen ligt per slot van rekening op de samenloop van de río Vero en een bijrivier en beide kunnen de molen van water voorzien hebben.

(5) Er lijkt een tweede cárcavo te zijn dwars op de eerste.

Molen in Sarsa da Surta

Molen in Paúles de Sarsa

De dam

Lees meer over deze molen:

† Valenzuela Recia, Javier — 2001 — Museo Etnológico Molino de Pedro Buil. —
Tierra Bucho (6)11: p. 3–33.

‡ Vanhercke, L. & Anselin, A. — 2021 — A la búsqueda de Molinos. Casi completamente desaparecidos — el Gurrión xi.2021, N° 165, p57-60 — Download PDF