Home / Dieren in de reclame / Vliesvleugeligen / Bijen
Inhoud
Dieren in de reclame - Hymenoptera - Bij
Van de vele duizenden bijensoorten worden alleen de honing­bij en af en toe een hommel geschikt geacht voor reclamewerk. We zien bijen vooral in een context van com­municatie, samenwerking, productiviteit, efficiëntie, exper­tise en perfectie.

Schrijvers lijken werkelijk verbaasd over de energieke activiteit rond de korf en zien het als bewijs van efficiënte processen, perfecte werkmethoden en superieure commu­nicatie tussen werkers. Het is echter niet altijd duidelijk wat de exacte reden was om de Bij ter hulp te roepen.

© 
publicatie: iii.2021

Verschillende bedrijven actief
in de IT-wereld houden er van om een of ander dier in hun reclames te gebruiken. Neem bijv. Olifanten wegens hun sterk geheugen en hun grootte, of Muizen wegens de computermuis, hun klein formaat, en omdat ze zo stilletjes kunnen zijn. Honingbijen zijn ook een populaire keuze, maar uit onze voorbeelden krijg ik de indruk dat schrij­vers zich niet op hun gemak voelen met bijen. Zij, de schrijvers, lijken niet te weten hoe ze bijen een betekenisvolle rol kunnen laten spelen in de advertentie.

Virtualizatie – meer dan
de som van de componenten stelt men in Nr. 1, en ook nog Produc­tiever dankzij teamwork —onder servers, bedoelt men, niet onder mensen. De foto toont circa vijftig bijen die een enorme cijfer acht schrijven in de blauwe lucht. Ik weet niet zeker hoe ik dit moet begrijpen. Ik vermoed dat teamwork de sleutel is en dat de achtvorm verwijst naar de waggel­dans van de honingbij. De meeste mensen hebben ooit wel eens iets over die dans gehoord. De waggeldans wordt uitgevoerd om aan andere bijen van de kolonie informatie te geven over de plaats waar voedsel te vinden is (†). Tijdens de dans wordt ruwweg een cijfer acht gelo­pen. Het lijkt er op dat de schrijver de literatuur slechts oppervlakkig heeft bekeken. De dans wordt uitgevoerd door één enkele werkster en enkele korfgenoten kunnen in haar spoor volgen, maar het is geen groepsgebeuren. De waggeldans is ook geen vertoning in de buitenlucht. Het optreden gebeurt binnen de korf en op een honingraat. Ons oordeel: dit kon beter.
(1) 2006 – Productiever dankzij teamwork — gevirtualiseerde servers.
(2) 1993 – Unix is de toekomst — operating system.
(3) 1986 – Een honingraat is tech­nisch perfect — oppervlakte­montage

Unix is een honingpot
en hommels zijn er gek op, leren we van deze advertentie uit 1993 (Nr. 2). het is een verhaal over de aanvaarding van UNIX's als een operating system. De potten met honing staan voor het verleden —Twintig jaar geleden waren er maar héél weinig toepas­singen voor UNIX geschreven—, en het heden —Tegenwoordig zijn er maar héél weinig toe­passingen niet voor UNIX geschreven. Er is een lange tekst om uit te leggen hoe betrouwbaar Unix is, maar er is niet de minste verwijzing naar honing, of hommels en hun gedrag. Waarom ze gekozen werden blijft een raadsel.

We hebben een andere pot honing in Nr. 13, een platform voor Customer Relationship Manage­ment. Willen ze insinueren dat CRM een zaak is van honingpotten en mensen stroop om de mond te smeren?

De SMD techniek
van Nr. 3 nam de Natuur als voorbeeld. Zet je schrap voor de tekst die het allemaal uitlegt. De eerste paragraaf : Een honingraat — een typisch voorbeeld van tech­nische perfectie in de natuur. Het materiaal en gereedschap zijn nauwelijks te overtreffen. De plek schijnt zorgvuldig te zijn gekozen. En de techniek bestaat al duizenden jaren. De biologen spreken over instinct. Of evolutie. Dan volgt het verband met de technologie : Ook op het gebied van electronische componenten is een evolutie te bespeuren: de SMD-techniek … Evenals de natuur een complexe procedure, …. Et voila, geen betere keuze mogelijk dan een honingraat met wat bijen. Ze hebben gelijk, natuurlijk, dat de werking van de Natuur ingewikkeld is en niet altijd goed begrepen.

De honingraat wordt
ook gebruikt in Nr. 4 voor werkstations die een verhoogd rendement van uw professionele applicaties … garanderen … in een geoptimaliseerde standaard office– en netwerk-omgeving. Dat is waarom hun werkstations de enige die naam waardig zijn, zegt de titel. De Bij, lange dagen aan het werk voor het welzijn van de kolonie, staat voor u, de werknemer, die lange dagen doet in het belang van de firma. De omgeving die dat allemaal mogelijk maakt wordt uitgebeeld door de honingraat, die inderdaad geoptimaliseerd en gestandaardiseerd is. Ik sta er niet verstomd van, maar het is alleszins een aanpak die veel beter is de vorige, en de volgende, voorbeelden.

(4) 1997 – Werkstations hun naam waardig.
(5) 2000 – Pollen helpt uw brein — papier.

Pollen, zegt men,
brengt zuurstof in het brein … leren we van reclame Nr. 4 voor papier voor drukwerk. We ontvangen dit goede nieuws want u verdient te weten dat het innemen van pollen uw hersenen een fractie sneller en slimmer maakt. En dan gaan ze door met Waarom zou je slimmer willen denken ? Omdat we weten dat wanneer ideeën op papier worden gecommuniceerd, hoe meer gevoel u aanspreekt, hoe meer hersengebieden er in het spel worden gebracht, hoe meer impact uw boodschap heeft. … (‡) En daarom moet uw drukwerk op dit specifieke papier. Ik heb dringend behoefte aan meer pollen, dat staat vast.

Drukwerk op papier
heeft alles te maken met communicatie en samenwerking (Nr. 6). De verwijzing naar het dansen van de bijen en hun samenwerking is klaar en duidelijk en te begrijpen zonder een verwarde uitleg. We vinden dezelfde boodschap met een gelijkaardige illustratie op de voorpagina van een brochure van een commerciële drukker: goed drukwerk is een zaak van samen­werking en communicatie (Nr. 7).

We blijven in
de drukwerk sector met Nr. 8, over digitale kleurenproeven. Ware, fotorealis­tische kleur wordt heel vaak geïllustreerd met een dier (bij voorkeur een kat, of een muis) dat het drukwerk verslindt in plaats van het origineel (zie [Correcte kleuren]). Wanneer profes­sionele gebruikers aangesproken worden, voegt men er een calibratie strip voor de kleuren aan toe. De doelgroep van Nr. 8 is dus duidelijk. De levensechte kleuren ontbreken evenwel. Als de proefdruk werkelijk realistisch was, dan zouden de bijen rond de bloemen moeten hangen en niet op de raten blijven zitten.

(6) 2002 – Communicatie gaat over samenwerking — papier.
(7) 199? – Drukwerk dat werkt.
(8) 2001 – Levensechte digitale kleurproeven.

De overige voorbeelden
komen uit verschillende sectoren van de economie: luchtvaart, kwaliteitsbeheer, call center, handelsbeurs, etc. en de sleutelwoorden zijn werk in team, expertise, efficiëntie, en productieprocessen.

Iedereen is betrokken bij beheersing van de kwaliteit (Nrs. 10, 11). Alle bijen werken samen voor een schone en gezonde en bloeiende kolonie.

(9) 1997 – We know all about busy people — luchtvaartmaatschappij.
(10) 2005 – Succes is gebaseerd op samenwerking — kwaliteitsbeheersing.

Het woord van de dag
is productiviteit (Nr. 12) en ik neem aan dat de bij hier in de eerste plaats staat voor expertise en misschien ook voor productiviteit (de bezige bij).

Experts in productieprocessen vindt men in de vrije natuur en ook in de beurs voor fabrieksautomatisering (Nr. 17), het jaar daarvoor werden er ook bijen getoond, maar dan moesten ze innovatie benadrukken (Nr. 18). Maar in dat specifiek geval zijn de bijen, anders dan in alle andere advertenties, niet het voorbeeld waaruit we kunnen leren. Hier staan ze voor de ouderwetse manier van aanpak, die dringend nood heeft aan enkele frisse nieuwe ideeën.

De Canton Import & Export Fair heeft het niet over innovatie en expertise, maar China is fier op de eindeloze kansen die het biedt (Nr. 19). Die kansen worden uitgebeeld door velden met bloemen zo ver het oog reikt. Die honingbij zal vast bedwelmd zijn door de overweldigende mogelijkheden. Enkele jaren eerder gebruikte men een konijn. De eindeloze kansen werden toen uitgebeeld door wortelen (zie Konijn & Haas). Honingbij of konijn, eigenlijk kan elk dier omringd door zijn voedsel, hier dienst doen.
(11) ???? – Iedereen is betrokken bij kwaliteitsbeheer.
(12) 1994 – Het modewoord is productiviteit — call center systemen.
(13) 2000 – Customer Relationship Management — software
(14) 1998 – Verkenningsbijen op zoek naar pollen — beleggingsmaatschappij
(15) 2012 – De korste weg naar vastgoed expertise — job aanbod.

De kortste weg
naar expertise in vastgoed? A bee-line ! Zelfs in een advertentie in het Nederlands dat geen equivalent bijen-woord kent. De woordspeling moet onweerstaanbaar geweest zijn. Daarom de honingbijen en dito raten. In de tekst worden geen van beiden gebruikt. Alleen een Engelse titel boven een Nederlandse body.

De verkenningsbijen speuren
de omgeving af naar pollen (Nr. 14) en wij hebben het Europa van uw beleggingen al verkend. Bijen gaan op zoek naar voedsel. Net als alle andere soorten.

Het Kalium supplement
(Nr. 13) komt met een paginavullende bloem met bij, maar geen van beide zijn in de tekst vermeld. Ik heb geen idee van het waarom van die keuze.

(16) 1993 – Uw cellen opladen —
Kalium supplement.
(17) 2003 – Experten in de Natuur en in Hannover— automatisering.
(18) 2002 – Ontdek innovatieve productie processen — handelsbeurs.
(19) 2011 – Meer dan je verwacht — handelsbeurs
(20) 2014 – Bijenlevens redden — bewustmakingscampagne.
(21) 200? – We vragen de Natuur om hulp — biobrandstof.

Onze laatste advertenties
zijn voorbeelden waar de bij niet staat voor een idee of efficiëntie, of goede communicatie, maar alleen staat voor zichzelf, de bij. Bijen hebben bloemen nodig om te overleven (Nr. 20). Dat zullen de mensen leren tijdens deze bewustmakingscampagne als ze naar het gemeentebestuur gaan om enkele bloembollen voor in de tuin.

Om de brandstof van de toekomst te verbeteren, vragen wij de natuur ons een handje te helpen zegt de reclame voor biobrandstof van Nr. 21. We hebben hetzelfde bedrijf gezien in Konijn & Haas waar ze ons vertellen hoe in hun producten vakmanschap en respect voor het milieu hand in hand gaan. Het konijn stond daar voor het milieu dat onder druk staat van de activiteiten van de mens. Bijen zijn nodig voor de bestuiving van koolzaad, de grondstof voor biodiesel. Daarom staat de bij hier voor zichzelf en zijn manier van leven.

Hoofdstukken over Hymenoptera
:

† Het precieze belang van dit gedrag voor het foerageersucces blijft onduidelijk en er is discussie over welke informatie de bijen die toekijken gebruiken en welke strategie ze daarna toepassen.
    Zie bv.
  • C. Grüter, M. Sol Balbuena & W. Farina — 2008 — Informational conflicts created by the waggle dance. Proc Biol Sci. 275(1640): 1321–1327
  • R. l'Anson Price, N. Dulex, N. Vial, C. Vincent, C. Grüter — 2019 — Honeybees forage more successfully without the "dance language" in challenging environments. Sci Adv. 5(2)

‡ De originele tekst is in het Engels. Als u de gedachtengang niet kan volgen, wijt u dat misschien aan een gebrekkige vertaling. Daarom geef ik hier de originele tekst ook : Why do we want you to think smarter ? Because we know that when ideas are communicated on paper, the more sense you appeal to, the more areas of the brain that are brought into play, the more impact your message has. …

Home / Dieren in de reclame / Hymenoptera / Bijen