Sinués

Sinués ligt in de vallei van Aisazonder enige grote verkeersader. Uit Jaca de weg nemen naar Puente la Reina en na een tijdje rechts af naar Ascara en Araguas del Solano. In Novés links af naar Aisa en Sinués. Parkeer je voertuig aan de afslag naar Sinués. Het is wellicht best om eerst naar de bocht wat verderop door te lopen en te trachten de molen te lokaliseren van bovenuit vooraleer je je er naartoe werkt.
De molen staat naast de Río Estarrún: een bijrivier van de Río Aragón.

Foto's: 19.viii.2011

(1) De molen is nauwelijks zichtbaar tussen de bomen.

De molen is, ondanks zijn respectabele grootte, bijna helemaal verborgen tussen de struiken. De top van een muur is nauwelijks zichtbaar in foto 1 (midden, rechter derde). Het is eigenlijk pas als je vlakbij staat dat opvalt hoe groot het gebouw is (2).

De voorgevel toont twee verschillende wanden. De oude hoekstenen verraden dat het deel links pas achteraf bijgebouwd is: de muren staan tegen elkaar, maar grijpen niet in elkaar. De stenen zijn er ook kleiner en lang niet zo keurig gestapeld als de grotere stenen van de rest.

Het grootste deel bevatte de eigenlijke molen.

(2) Voorgevel van de molino de Sinués

(3)

De ingang bevindt zich onder het raam in het midden (2). Het vergt enige wilskracht om bij de deur te komen. Wijk niet te veel af naar rechts, want daar ligt het afvoerkanaal: je zou ongelukkig kunnen vallen.

Binnen de muren is er niet veel te zien. Alles is bedolven onder puin of overgroeid met bomen en de stenen zijn weg gehaald om te dienen als piknik tafels in een gemeenteparkje (†).

De cárcavo daarentegen moet je gezien hebben. Dat weegt op tegen alle schrammen en de occasionele wespesteek.

(4) The cárcavo is breed en diep; het dak is een vlakke boog.

De cárcavo is opmerkelijk goed bewaard (4). Van de twee wielen was er op het einde nog maar één in gebruik (5). Heel het systeem met regelstaven is er nog en in goede staat — het helpt dat alles in metaal is. Hetzelfde type rueda zien we in veel cárcavo's in de wijde omgeving (bv. Sarvisé, Bara, Chimillas) maar niet steeds met de elegant gebogen spaken (6).

Het tweede wiel is een hybride bestaande uit een kern van metaal met houten bladen er op. Het hout is bijna allemaal verdwenen, maar we zien toch nog hoe alles aan elkaar paste (7).

De situatie herinnert mij aan ons bezoek aan Buetas waar we een gelijkaardige configuratie zagen met twee wielen (één ijzer, één hout) en een gelijke constructie van de regelklep.

(5) Twee wielen rusten in de cárcavo

(6) Wiel helemaal uit metaal

(7) Centraal deel van wiel met houten schoepen

(8) molenvijver buitenmuur

(9) molenvijver binnenmuur met gleuf

(10) Inscriptie naast de deur: 1908

Naast de ingang zit er een steen met inscriptie — het jaar 1908 — maar de molen is uiteraard veel ouder. Chesús Beltrán geeft in zijn geschiedenis van het dorp (†) de namen van alle molenaars vanaf 1820 en toont ook een foto van een hoeksteen die suggereert dat de molen misschien wel dateert uit het begin van de 15de eeuw!

† Chesús Beltrán Audera —2008— Sinués en el siglo XIX
136 pags, Bubok Publishing, ISBN 978-84-92580-35-4
Besteedt 10 volle pagina's aan de molen en zijn geschiedenis.

Chesús Beltrán Audera —geen jaar— Libro de Acuerdos y otras providencias del lugar de Sinués
130 pags, Bubok Publishing
Transcriptie van contracten en overeenkomsten tussen het bestuur en de dorpelingen. Vele hebben verband met de molen.

Beide boeken zijn bijzonder interessant en vrij te downloaden van www.bubok.es (laatste controle op 26.viii.2024).