Molens in Alto Aragón — molino harinero

Sinués

Sinués ligt in de vallei van Aisa zonder een grote weg. Vanuit Jaca de weg nemen naar Puente la Reina en na enige tijd rechtsaf naar Ascara en Araguas del Solano. In Novés links af naar Aisa en Sinués. Parkeer je voertuig aan de afslag naar het dorp van Sinués. Het is wellicht best om eerst naar de bocht wat verderop door te lopen en te trachten de molen te lokaliseren van bovenuit vooraleer je je er naartoe werkt.
De molen staat naast de Río Estarrún: een bijrivier van de Río Aragón.

Foto's: 19.VIII.2011; 25.VI.2014

(1) De molen is nauwelijks zichtbaar tussen de bomen.
De molen is, ondanks zijn respectabele grootte, bijna helemaal verborgen tussen de struiken. De top van een muur is nauwelijks zichtbaar in foto 1 (midden, rechter derde). Het is eigenlijk pas als je vlakbij staat dat opvalt hoe groot het gebouw is (2).

De voorgevel toont twee verschillende wanden. De oude hoekstenen verraden dat het deel links pas achteraf bijgebouwd is: de muren staan tegen el­kaar, maar grijpen niet in elkaar. De stenen zijn er ook kleiner en lang niet zo keurig gestapeld als de grotere stenen van de rest.

Het grootste deel bevatte de eigenlijke molen.

(2) Voorgevel van de molino de Sinués

(3)
De ingang bevindt zich onder het raam in het mid­den (2). Het vergt enige wilskracht om bij de deur te komen. Wijk niet te veel af naar rechts, want daar ligt het afvoerkanaal: je zou ongelukkig kunnen vallen.

Binnen de muren is er niet veel te zien. Alles is be­dolven onder puin of overgroeid met bomen en de stenen zijn weg gehaald om te dienen als piknik tafels in een gemeenteparkje ().

De cárcavo daarentegen moet je gezien hebben. Dat weegt op tegen alle schrammen en de occasionele wespesteek.

(4) The cárcavo is breed en diep; het dak is een vlakke boog.

De cárcavo is opmerkelijk goed bewaard (4). Van de twee wielen was er op het einde nog maar één in gebruik (5). Heel het systeem met regelstaven is er nog en in goede staat — het helpt dat alles in metaal is. Hetzelfde type rueda zien we in veel cár­cavo's in de wijde omgeving (bv. Sarvisé, Bara, Chimillas) maar niet steeds met de elegant gebogen spaken (6).
Het tweede wiel is een hybride bestaande uit een kern van metaal met houten bladen er op. Het hout is bijna allemaal verdwenen, maar we zien toch nog hoe alles aan elkaar paste (7).

De situatie herinnert mij aan ons bezoek aan Buetas waar we een gelijkaardige configuratie za­gen met twee wielen (één ijzer, één hout) en een gelijke constructie van de regelklep.

(5) Twee wielen rusten in de cárcavo

(6) Wiel helemaal uit metaal
(7) Centraal deel van wiel met houten schoepen

Chesús Beltrán () vertelt hoe in 1907 twee ste­nen uit La Ferté werden aangekocht. Het koppel was vanzelfsprekend bedoeld voor de as links (5).
Voor die tijd moet de molen uitgerust geweest zijn met de puddingstenen die nu nog als tafel dienen in de merendero van het dorp.

(8) Het gemeenteparkje met de oude stenen die nu optreden als piknik tafels.

(9) Grotere steen met ∅ = 140cm
Vier stenen zijn er te vinden in het dorpspark: een rozige puddingsteen met zwakke sporen van het oude scherpsel (8); ook nog een koppel samen­gestelde stenen die misschien uit La Ferté komen, maar zonder een merkteken dat dat bevestigt. Alle drie hebben een ∅ = 130cm.

De vierde steen (8 achteraan links, 9) is groter (∅ = 140cm) en van een totaal ander maaksel.

(10) Embalse buitenmuur
(11) Embalse binnenmuur met gleuf

(12) Inscriptie naast de deur: 1908
Naast de ingang zit er een steen met inscriptie — het jaar 1908 — maar de molen is uiteraard veel ouder. Chesús Beltrán geeft in zijn geschiedenis van het dorp () de namen van alle molenaars vanaf 1820 en toont ook een foto van een hoeksteen die suggereert dat de molen misschien wel dateert uit het begin van de 15de eeuw!

 

 Chesús Beltrán Audera —2008— Sinués en el siglo XIX
136 pags, Bubok Publishing, ISBN 978-84-92580-35-4
Besteedt 10 volle pagina's aan de molen en zijn geschiedenis.

   Chesús Beltrán Audera —zonder jaar— Libro de Acuerdos y otras providencias del lugar de Sinués
130 pags, Bubok Publishing
Transcriptie van contracten en overeenkomsten tussen het bestuur en de dorpelingen. Vele hebben verband met de molen.

Beide boeken zijn bijzonder interessant en vrij te downloaden van www.bubok.es (laatste controle 23.I.2019).

Path: Home / Alto Aragón: oude watermolens / Sinués
Inleiding
Leer hoe een molen werkt
Bezoek de molens; catalogus
Lees meer over molens, websites
© en e-mail: