Loporzano

Loporzano is een dorp in de Hoya de Huesca streek. Loporzano is goed te bereiken vanuit Huesca stad over de hoofdweg (N-240) naar Barbastro. Je bereikt vrij snel een afslag naar Loporzano (A-1227). Eenmaal daar, niet het dorp inrijden, maar wel rechtdoor tot aan het bushokje. Links naar het gemeentelijk zwembad en daar een plekje vinden om te parkeren. Van hieruit het pad aflopen naar het uitzichtpunt (mirador) en de oude wasplaats (antiguo lavadero). Let op de afslag (na ca. 800 m) waar het pad naar de wasplaats naar links gaat. Je bereikt de lavadero na ong. 1.3 km. Ga door en volg het spoor naar beneden in de vallei van de Río Flumen. Nog ong. 1 km meer en je bent aan de molen (1).

Illustraties: 03.iii.2019

Molino harinero

Central eléctrica

(1) De molensite: het gebouw links is de voormalige centrale.

De elektriciteitscentrale werd ontdaan van alle apparatuur (10, 11). Wat overblijft is één grote ruimte met in het midden een steunpilaar. In een van de hoeken tegenover de ingang zijn een aantal consoles te zien: dit moet de plek zijn geweest waar de generator stond (links op 10, rechts op 11).

Vanaf de muur aan de achterkant en uit de vloer steken twee buizen uit die de plaats van een turbine laten zien.

In dezelfde hoek leiden enkele treden naar een smal platform dat eindigt in een doorgang naar de graanmolen. De doorgang is dichtgemetseld met grote grijze blokken. Dezelfde doorgang is ook zichtbaar op foto 7 van de graanmolen.

Het dak en de muren worden zwaar aangetast door binnendringend vocht. Net als bij veel andere molens is ook hier het witte pleisterwerk van de muren gebruikt als kladblok. Sommige krabbels zijn nog leesbaar.

(12)

Eén van de meer interessante (12) leest:

Loporzano — Huesca

Central Eléctrica de Palacin

De molen wordt vaak vermeld als molino (de) Palacin, verwijzend naar de eigenaar José María Palacín. Wanneer hij precies eigenaar werd weet ik niet. Er moeten zeker eerdere eigenaren zijn geweest: zie (2) waar een Sebastián Bescós wordt genoemd. De plek was ook het toneel van hevige gevechten tijdens de burgeroorlog.

(13)

Andere krabbels verwijzen naar het onderhoud van een apparaat dat op de locatie aanwezig is. Het is een lijst met data waarop en hoeveel smeerolie is aangebracht.

??? lata de ???
Mayo del año 1956

Día 19 de Enero del 19??
????

Día 12 de Agosto del 1957
Lata de aceite de engrase

Día 4 de Febrero del 1958
Lata de Aceite de ENGrase

Día 8 de Agosto del 1958
Lata de Aceite de ENGRASE

Día 23 de Diciembre del 1958
2 y medio litros de aceite de engrase

Waarschijnlijk gaat het om de dieselmotor, het enige apparaat dat nog niet volledig is gedemonteerd (14).

(14) Resten van een Ruston 6XHR een horizontale dieselmotor met één cilinder.

Het is een Ruston-dieselmotor met een enkele horizontale cilinder. Ruston was een van de belangrijkste Britse fabrikanten van industriële apparatuur en was gevestigd in Lincoln, Engeland. Eén van de onderdelen draagt het type nummer: 6XHR.

Vanaf de jaren 1920 werd Ruston in Spanje vertegenwoordigd door een bedrijf uit Sabadell, La Electricidad S.A., dat we ook in Acumuer en Ribera de Castanesa hebben ontmoet. Model 6XHR levert 34 pk bij 300 tpm en werd voor het eerst geproduceerd in juni 1930.

(15) Kisten met boorkernen, gemerkt Pantano de Loporzano – sondeo

Naast de toegangsdeur staat een stapel houten kisten. Ze zijn gelabeld met Pantano de Loporzano – sondeo, gevolgd door het nummer van de boring en vervolgens het woord caja en het volgnummer van het kistje binnen dezelfde boorkern.

De monsters dateren ongetwijfeld uit de periode 1964–1967 toen hier grondboringen werden gedaan voor de bouw van een nieuwe dam op de Río Flumen (†).

De conclusie van het onderzoek was dat deze plek niet geschikt was voor het bouwen van een dam. Aanbevolen werd dit elders, meer stroomopwaarts van de molen, te doen.

Uiteindelijk werd een locatie gekozen ongeveer 2 km hemelsbreed ten noorden van de molen. De werkzaamheden aan de dam begonnen in 1993. Ze kwamen veel problemen tegen met herhaaldelijke onderbrekingen van de werkzaamheden. De kosten liepen de pan uit.

Molino harinero

Central eléctrica

† Various authors — 1967 — Trabajos realizados en Presas Españolas, por el Servicio Geológico de Obras Públicas (años 1964 a 1967); Servicio Geológico, Boletin N° 27; Número dedicado al IX Congreso Internacional de Grandes Presas (Estambul, Septiembre de 1967); Madrid, Ministerio de Obras Publicas, Direccion General de Obras Hidraulicas, 139 pp.

De Molino de Loporzano is behandeld op pagina 106.