Banastón

Banastón ligt naast L'Ainsa op de hoofdweg naar Campo. Er staat een wegwijzer. Eerst heb je de afslag naar Usana en dan komt de weg naar de Barrio de la Iglesia van Banastón. Parkeer de wagen bij de kerk en loop het GR-pad af naar het oosten. Het duurt maar even voor je bij de molen komt.

Foto's: 20.viii.2013, 22.iii.2016

(15) Motor Vellino Tipo BR

(20) Motor Vellino Tipo CR — Palo

(21) Overzicht van de situatie rond de Vellino motor.

Stationaire motor: Laboratorio Vellino.
De oliepomp van de hydraulische pers: Gabriel Pujol Parés.
Container voor het koelwater.
Steun voor het vat koelwater.
Noteer de zachte loden pijp gedrapeerd over het schakelbord en verbonden met de kraan (nr. 5).

Kraan aan de ingang van het koelwater.
Zie ook foto 15.
Retour voor het koelwater. Origineel verbonden als in foto 15.
Afvoer van de uitlaatgassen.

(24) Vellino Tipo BR

(25)

Op het einde van de 19de eeuw leefde Carlos Vellino Roch (geboren in Zwitserland) in Barcelona en hij had een onderneming die zich bezig hield met de ontwikkeling van batterijen: Laboratorio Vellino.

Toendertijd waren batterijen in volle evolutie. De herlaadbare loodbatterij was ontdekt in 1859 en werd sterk verbeterd naar het einde van de eeuw. Ontploffingsmotoren waren nog niet goed genoeg en daardoor reden meer dan een derde van alle automobielen rond de eeuwwisseling op electriciteit.

Electrische motoren waren sneller en krachtiger dan ontploffingsmotoren en ze gaven de voertuigen een grotere autonomie. Electrische auto's zouden erg populair blijven tijdens het eerste decennium van de 20ste eeuw, maar dat zou snel veranderen nadat de Ford-T op de markt kwam. Die had een betrouwbare motor op benzine. Toen Cadillac ook nog eens met een startmotor kwam, was de toekomst van de verbrandingsmotoren verzekerd.

In 1900 geloofde men nog in een glansvolle toekomst voor electrische auto's en de ondernemer (en militair) Emilio de La Cuadra Albiol kwam terug van de wereldexpo in Parijs met het vaste plan om een Spaanse automobiel te maken. Meer nog: de auto zou electrisch zijn en Carlos Vellino zou het voor mekaar brengen.

Men zou eerst 3 prototypes maken: een auto, een vrachtwagen en een bus, waarvoor ze zelfs al een geïnteresseerde klant hadden, nog voor ze wat tastbaars konden tonen.

Ze hadden veel krachtiger batterijen nodig en dat bleek een bijzonder moeilijk probleem. Vellino haalde er Marc Birkigt (geboren in Genève) bij, maar het hielp niets en uiteindelijk waren ze genoodzaakt om te werken met de batterijen die er waren. Toen de bus gepresenteerd werd aan de verzamelde pers sloeg het noodlot toe. Het vehikel, met Vellino aan het stuur, viel bijna onmiddellijk stil en ze kregen het niet meer aan de praat. Deze gebeurtenis, met dan nog eens een algemene staking in Catalonië erbij, betekende het einde van het La Cuadra avontuur.

ARS: Ilustración Artística y Literaria;
Año I Núm. 1 - xii.1911

La Vanguardia Española
9.iv.1944

Emilio keerde terug naar het leger. Marc zou een van de stichtende partners worden van Hispano-Suiza, Fabrica de automoviles befaamd voor zijn luxewagens. Carlos zou de electrische auto verlaten en in 1901 beginnen met stationaire motoren onder het merk Motores Vellino.

De firma voerde veel reclame in een wijde waaier van magazines en dagbladen tot zelfs in de Diario Oficial del Ministerio de la Guerra — andere advertenties melden soms fier dat Vellino een leverancier is van het Spaanse leger.

Boletín de la Asociación de Labradores de Zaragoza -
Año XXV, Núm. 260 - 22.iv.1925

Boletín de la Asociación de Labradores de Zaragoza -
Año XXIX, Núm. 315 - xi.1929

De tekst in de reclames kan wel eens lang zijn en komt bijna steeds vergezeld van een afbeelding van een of ander model (bv. Tipo AR, CR, CZ, CDR).
Er waren motoren voor verschillende brandstoffen: petroleum, benzeen, diesel, alcohol. Ze waren heel efficiënt en verbruikten minder dan de helft dan gelijkaardige motoren van een ander merk. Ze startten zonder moeite, ook in koude en vochtige situaties. Ze waren voordelig in aankoop en onderhoud en in het onwaarschijnlijke geval van een defect waren er steeds voldoende wisselstukken en specialisten in voorraad. Waarlijk een verbazend product.

De verkoop draaide vrij vlot: voor 1925 werden meer dan 3000 klanten vermeld en in 1929 is dat getal al opgelopen tot 6000+. Natuurlijk: als we de advertenties kunnen geloven.
Een advertentie uit 1944 zegt dat Vellino een erkend merk is sedert meer dan 35 jaar maar in 1950 lezen we dat het meer dan 46 jaar is. Strikt genomen geen tegenspraak, maar het kan verwarring veroorzaken. Zeker als we ook nog eens de herinneringszegel er bij nemen.

Herinneringszegel voor
50 jaar Motores Vellino

Carlos Vellino Roch overleed in maart 1934 en werd begraven in Barcelona (La Vanguardia, 21.III.1934).

De firma overleefde hem en vanaf 1942 zouden de gebroeders Javier en Martín Sanglas eerst onder licentie Vellino motoren produceren vooraleer zij met hun motocicleta N-1 op de markt kwamen. Het was de eersteling van wat een befaamd merk zou worden.