Palo

Palo's molen ligt in het midden van de velden tussen Palo dorp en Humo de Muro aan de oostkant van het Embalse del Mediano ten zuiden van L'Ainsa. Neem vanuit Palo de weg naar Tierrantona. Je passeert eerst de afslag naar Santuario de Bruís en bereikt dan een brugje waar er net voor een zandweg start naar links. Loop die weg af en je bereikt spoedig de molen. Die is helaas in bedroevende toestand, maar blijft desondanks indrukwekkend.

Foto's: 31.XII.1996, 08.III.2005

harinero

aceitero

museum site

(1) De molen van Palo in het landschap

(2) De molen in 2005; hoogste deel = harinero;
achter de boom = aceitero

De aceitero was met de grond gelijk gemaakt in 1996 wellicht kort voor ons bezoek. Ik vraag me af waarom, want in 2005 ligt de site er nog precies hetzelfde bij.

Onderdelen van de houten pers lagen wijd verspreid en droegen ook sporen van vuur. Betegelde voorraadvaten (pilas) waren gebroken. Een triest gezicht.

(3) De aceitero in 1996

(4) De aceitero in 1996

(5) De aceitero in 1996

(6) De aceitero in 1996

(7) Enkele nagels van de pers

(8) Año 1807

(9) De balsa in 1996 én 2005

Achter de opening in foto (4) ligt het enige dat de razernij min of meer overleefde: de balsa waar de olijven geplet werden voor ze onder de pers moesten. (Lees meer over de procedure.)

De balsa heeft hoge wanden; meestal is de rand maar enkele centimeters hoog (bijv. Troncedo, Coscojuela). De centrale as is uit hout en wordt met waterkracht aangedreven. Een mooie houten as (met een houten (?) rodete) rust in de cárcavo een verdieping lager.

Deze molen had dus drie rodetes in twee cárcavos. Dat vroeg voor een flinke hoeveelheid water. De molen had de beschikking over een reusachtig reservoir achter de muren van beide gebouwen: de aceitero en de harinero (zie 3, 4, 11). De aanvoerkanalen zijn opgevuld; geen spoor meer te vinden.