Arascués

Arascués ligt aan de hoofdweg van Huesca naar Sabiñánigo en Jaca aan de voet van de Puerto de Monrepos. Arascués is tegenwoordig een deel van Nueno. Er zijn in de omgeving ingrijpende wegenwerken gebeurd en de toestand op het terrein is bijzonder verward geworden. Het is wellicht best om uit het zuiden te komen via de Autovía Mudéjar en uitrit 372 (Arascués, N330, Nueno) te nemen. Op het rond punt rechts en dan onmiddellijk links in een smalle weg. Na ongeveer 400 m vind je de molen rechts van de weg.

Foto's: 31.XII.1995, 14.VIII.2014

graanmolen

oliemolen

(1) Fabrica de Aceites Virgen del Olivar met Nueno in de achtergrond — 1995.

Het gebouw is verwaarloosd en het terrein is grondig verstoord door de wegenwerken, maar de molen zelf heeft niet te erg geleden in de 20 jaar sinds ons vorig bezoek (1, 2). De deuren waren op slot, maar door enkele kleine vensters konden we toch een idee vormen over de inrichting binnen.

De constructie is in twee lagen gebouwd met elk zijn eigen ingang. De bovenlaag bereikt men via enkele treden (1, links) die naar een klein platform leiden (4). Mogelijks diende deze verdieping voor de ontvangst en de opslag van aangeleverde vruchten.

(2) Fabrica de Aceites Virgen del Olivar met Nueno in de achtergrond — 2014.

Het gelijkvloers was ingericht voor de productie van olie. Net achter de ingangsdeur (3) ligt een grote ruimte zonder enige apparatuur. Maar tegen de wand bevindt zich een rij van vier decanteerbekkens. Ze zijn in de vloer verzonken en afgeboord met witte tegels.

Een dubbele deur opent in een kamer dieper in het gebouw. Dat is waar de olie werd geperst. We konden een oliepomp (3, achter de bekkens) zien en dat betekent dat er een hydraulische pers gebruikt werd. Door een raam achteraan (4, links) was er nog meer apparatuur te ontdekken.

(3) Vooraan decanteerbekkens; achteraan, apparatuur voor de oliepersing.

(4) De molen met het einde van het kanaal (rechts) en een portiek voor de motor (links).

Een kollergang (5) bevindt zich tegen de achterwand van de constructie. De torno is kompleet met twee kantstenen, een aanstrijker en een intakte voedingstrechter.

Het geheel wordt via tandwielen (6) aangedreven door een machine buiten. Door de achterwand (4, links) loopt er een ijzeren staaf die verbonden was met de krachtbron.

Merk op dat de aandrijving beschermd werd onder een portiek dat tegen de molen aan leunde (4 links, 7 linksboven). Het portiek is verloren gegaan in de tijd sedert ons eerste bezoek.

Er is geen spoor meer van de machine. Naar het einde van het productieve leven van de molen zal het een dieselmotor geweest zijn, en eerder wellicht een waterwiel. Er komt immers een kanaal toe bij de molen (4, 7, 8).

(5) De torno met kantstenen.

(6) Aandrijving van de kollergang.

De molen werd bediend door een kanaal dat van de Río Isuela kwam. Dit kanaal eindigt in een betonnen torenachtige structuur die op gelijke hoogte komt met het plafond van het gelijkvloers (4). Er zijn twee uitlaten. Eerst een open goot (8, links) en ook een buis (7 links). De ingang van de buis is beschermd met een eenvoudig rooster.

Er loopt een ander kanaal langs de oostkant van de molen. Het is de Acequia Mayor de Huesca in de 15de eeuw aangelegd om de stad Huesca van water te voorzien (†). Loop wat verder de weg af en je zal daar de resten vinden van de Caseta del Agua(‡). Dit gebouwtje bevatte een systeem om de waterstroom in verschillende richtingen te leiden.

(7) Einde van het kanaal.

(8) Open goot (links) en buis (rechts).

graanmolen

oliemolen

† Carlos Garcés Manau & José Antonio Cuchí Oterino — 2008 — Historia de la acequia Mayor de Huesca (siglos XII a XVII) De una orilla a otra del Isuela. Anales de la Fundación Joaquín Costa, N° 25: 59–100