Molens in Alto Aragón - central eléctrica
Berdún
Berdún is een dorp op een heuvel en
gemakkelijk te vinden op de hoofdweg N-240 tussen Jaca en Pamplona.
Aan de voet van het dorp de A-1602 nemen naar Ansó en Hecho.
Na minder dan 1 km, op de plaats waar de HU-2040 er bij komt, links af in een soort
industriële site met verspreide loodsen. De heuvel op rijden zo ver als je wil en daar een plekje kiezen
voor je voertuig. Wandel het wagenspoor af de vallei in van de Río Veral, over de brug (1), rechtdoor
tot aan de eerste aftakking naar rechts. Nu uitkijken voor de eerste rij bomen rechts; zij
boorden het restitutiekanaal af. Volg de rij langs de rand van het veld en even later ben je aan de molen.
Foto's: 01.X.2013
De electriciteit werd gemaakt in de korte
arm van de L-vormige constructie. Deze sectie (1) is bijna helemaal leeg: geen puin en evenmin
apparatuur. Er resten alleen een paar lege sokkels en wat bedrading.
De generator werd aangedreven door een riem
over een groot wiel (2) dat draaide op dezelfde turbine als de maalderij. Die turbine staat
in de graanmolen en de as voor de riemschijf steekt door een opening in de muur die
beide secties van elkaar scheidt.
Op de muren zichtbaar links in foto 1 zijn enkele
krabbels en kerven te vinden. Onderaan in de rode band staan verschillende
concentrische cirkels (4). Anders dan in de graanmolen zijn er echter geen bloemachtige
versieringen gemaakt.
De muur achteraan in de foto (1) vertoont
enkele getallen en ook een groter gekrast getal 1932 dat wellicht een jaartal is (3). Ter herinnering aan ???
Hoger tegen dezelfde wand is er nog een houten rek (5) met isolatoren en oude bedrading te zien.
De laatste meters van het kanaal zijn breder en
dieper dan de rest en vormen zo een kleine buffer, maar geen echte vijver (embalse).
Een groot deel van de loop van het kanaal (7) kan men gemakkelijk herkennen door de bomen en struiken
er langs. Het ontbreken van een molenvijver moet betekenen dat de rivier altijd voldoende water aanvoerde
om de molen in bedrijf te houden.
Het kanaal eindigt tegen de achterwand
van de graamolen (6). De deur om het water af en aan te zetten kon men van binnenuit bedienen.
Er is een wiel in een uitsparing van de muur op de eerste verdieping van de graanmolen.
In de muur (9) die naar het dorp gericht is, kan men een mooie, brede cárcavo (8) ontdekken.
Tegen die muur rust er ook een gepensioneerd riemwiel (10) samengesteld uit hout.
