Morillo de Liena

Morillo de Liena is een dorp gelegen aan het kruispunt waar de hoofdweg tussen Graus en Valle de Benasque samen komt met de weg uit L'Ainsa naar Campo. De molen ligt tussen de weg (met veel verkeer) en de río Ésera en wordt best bereikt vanaf de área deportiva beneden in de rivierbedding. Naast de bushalte leidt een weg omlaag er naartoe. Maar het is beter om het pad af te wandelen dat begint aan de pikniktafel (1) enkele meters ten noorden van de bushalte.

Foto's: 14.vii.2021

Voor de wegenwerken (9) liep het kanaal vanaf de brug (bovenaan rechts) door landbouwgebied naar de molen (witte cirkel) en was ongeveer 900 m lang. De situatie veranderde dramatisch toen in het begin van de jaren 2000 een grote verkeerswisselaar aangelegd werd (10). Alleen het deel van het kanaal dichtst bij de molen, bleef daarbij ongemoeid : een lengte van ruwweg 350 m vanaf de molen tot aan de witte stip in (9).

Verder weg moest het kanaal omgeleid worden en een betonnen goot werd bovengronds gemonteerd om het water rond het kunstwerk te voeren. Het begin van die omleiding is zichtbaar in (10) als een witte streep vanaf de plek van de witte stip in (9). Het nieuwe tracé meandert onder de nieuwe brug (17) en zigzagt dan tussen de rivieroever en de nieuwe weg (10, 16) om uiteindelijk ondergronds te gaan (15).

(9) De situatie rond 2000
© IGN.es SIGPAC vlucht 1997-2003

(10) De situatie na de wegenwerken
© IGN.es PNOA vlucht 2006

(11) Begin van het kanaal; let op de stroomversnelling voorbij de resten van de dam.

(12) De eerste meters van het kanaal.

(13) Deur die toelaat om water aan de rivier te restitueren.

(14) Restitutiedeur,
rooster om ongewenst materiaal tegen te houden,
deur om het debiet te regelen.

Alhoewel het kanaal in goede staat verkeert, zal het niet bijzonder nuttig meer zijn voor de molen. Merk op dat in de foto's 11 en 12 enkel de eerste meters nog water bevatten terwijl de rest tot aan het rooster (13, 14) droog is.

Toen de foto's genomen werden, stond het water van de Ésera uitzonderlijk hoog. Doorheen het jaar is het peil lager door de stuwmeren hogerop. Alleen tijdens het vakantieseizoen, en om tegemoet te komen aan de raftingbedrijfjes in Campo, wordt er elke dag rond de middag gedurende enkele uren meer water afgelaten. Op die manier wordt de afdaling van de rivier toch een beetje avontuurlijk.

Naar mijn gevoel kan de molen zelden of nooit werken. De rivier voert daarvoor niet genoeg water. De rijke begroeiing in het kanaal waar het bij de molen aan komt (21), lijkt dit te bevestigen.