Ena (Molino bajo)

Ena ligt bij geen enkele van de grotere wegen. Vanuit Jaca neem je de smalle weg (A1205) naar het zuiden en de Peña Oroel. Rechtdoor waar de pijl naar links naar de Peña wijst. Er zijn nauwelijks dorpen langs deze weg. Wordt dus niet ongerust als de weg eindeloos doorgaat. Je zal Bernués passeren en uiteindelijk na meer dan 25kms een afslag vinden naar rechts naar Ena en Centenero. Nog enkele extra km en je komt op je bestemming. De weg draait scherp naar rechts vlak voor de ingang van het dorp.

Op dit punt staan bordjes voor een circulaire wandeling: Ruta de los Molinos de Ena. Volg de pijlen tot aan de eerste molen. Loop dan naar beneden naar de rivier en dan stroomafwaarts (1, 2). Uiteindelijk bereik je het meer van de tweede molen.

Foto's: 6.I.2011

Molino alto

Molino bajo

(1) Barranco de Ena met kanaal.

(2) Kanaal: witte cirkel is de eerste molen.

Water was een kostbaar goed in deze streken. De uitstroom van de eerste molen werd opgevangen in een kanaal langs de rivier (1, 2). De loop daarvan is grotendeels goed te volgen, maar enkele stukken kunnen beslist wat onderhoud verdragen.

Het kanaal opent in een ondiep meer boven de tweede molen (3). De buis die het meer met de molen verbindt ligt onder de toegangsweg tussen beide. Merk op: de uitlaat zit in de lange zijde van het reservoir.

De is bijzonder gevormd: net een tent (4). Alle vensters en de ingang zitten in dezelfde muur op het zuiden. In de wand achteraan zit nog een blinde opening: een vroegere deur, denk ik.

Neem even de tijd voor een kort onderzoek aan de voet van de korte muur opzij (4 rechts). Er steekt een houten pijp met klep uit (11). Dat moet de weg zijn waarlangs de graanzifter de lichtste fractie naar buiten blies (vb. in Jánovas).

(3) Het meer met aanvoer naar molen.

(4) Situatie van de molen met het meer achteraan.

(5) Afvoer met cárcavo

(6) Cárcavo met wielen

De cárcavo bevindt zich net naast de ingang. De boog is zichtbaar in foto 4. Deze cárcavo is uitzonderlijk smal voor zijn hoogte (5). Duidelijk niet de oorspronkelijke situatie. De boog is veel wijder dan de opening en het valt op dat nieuw metselwerk de uitlaat versmald heeft (6).

Een metalen rodezno (wiel) rust onder het slib, tesamen met de aliviador. De botana is ook present (7). Spijtig dat de wateraanvoer onderbroken is. Anders was dit systeem wellicht snel weer aan de praat.

(7) Rodezno, botana, aliviador

(8) Afvoer verdwijnt ondergronds

(9) De werkplaats is nagenoeg leeg

(10) Detail van foto 9 links boven

(11) Uitlaat van de graanreiniger (la limpia)

De deur was op slot, maar er was een opening net boven de grond. Ik kon er mijn camera doorwurmen en in het wilde weg wat foto's maken. De ruimte is bijna leeg. Op één van de muren is er een tekst (10) die luidt:

Molino Harinero
reformado el año
1945
Andrès — Piedrafieta
Ena