Molens in Alto Aragón - central eléctrica
Yebra de Basa
Yebra de Basa,
ligt ten oosten van
Sabiñánigo in de vallei van de Río Basa.
Vanaf de
Ermita de Santa Orosia net buiten het dorp loop je de grintweg op richting Santuario.
Je komt direct aan een splitsing naar links die omlaag loopt naar de
Barranco de Santa Orosia.
Steek over en blijf op de weg. Volg niet het pad naar Santa orosia. Je loopt eerst naast het riviertje en later
stijg je. Op een bepaald moment verlaat je de akkers en bereik je wild struikgewas. Dat is nog voor je aan
de haarspeldbochten komt. Tracht het beeld van foto 1 te herkennen en vindt dan zelf je weg
naar beneden. Voorzichtig, want er zijn steile plekken.
Foto's: 01.I.2013
(2) Dam met waterval
Het dak is neergekomen en het gebouw is leeg gehaald. Er is dus
niet veel meer te zien. De molen bestaat uit twee kamers. Die aan de ingang is wellicht later aangebouwd: let op
de naad die zichtbaar is in (4).
In de ruimte achteraan verraadt een betonnen sokkel met er uit stekende bouten waar de generator
zich moet bevonden hebben. Behalve dat resten er alleen nog twee stel van drie isolatoren elk.
De eerste drie (6) zitten net onder het dak van de kamer met de generator en de andere (5), die de draden naar buiten leidden, zitten boven
de ingang.
Een plaatselijk tijdschrift (
†) wijdde
enkele bladzijden aan de geschiedenis van deze centrale. We lezen dat de inwoners op 6 januari 1924 een
Sociedad La Electra de Santa Orosia oprichtten. Het hing in de lucht, want verschillende
dorpen van de streek startten gelijkaardige initiatieven. De vereniging zou het beheer op zich nemen van de centrale
in de Barranco van genoemde sint met het doel om
fluido eléctrico
te leveren aan het dorp.
Het wonderlijke product kwam niet in overvloed en daardoor moesten
abonnees zich houden aan strikte, bijna draconische regels die opgesomd waren in het Reglamento
van 12 augustus 1927.
Men schreef in voor een aantal peertjes en het was ten strengste verboden om zware verbruikers (een radiator bv)
aan te sluiten. Men riskeerde zeer hoge boetes: equivalent met het loon van twee weken arbeid!
Een ander type lampjes gebruiken, mocht niet en extra licht installeren,
zonder dat de Sociedad er van op de hoogte was, al evenmin. De eerste inbreuk kon drie dagen loon kosten
en de derde keer kon dat oplopen tot vier keer meer.
Het personeel van de maatschappij kreeg verregaande bevoegdheden.
Ze mochten op elk moment van de dag langs komen om bedrading en apparaten te controleren.
Kregen ze geen toegang dan konden ze je onmiddellijk afkoppelen en het spreekt vanzelf dat de
firma niet verantwoordelijk kon zijn voor enige schade ten gevolge van een stroomonderbreking.
