Yaso

Yaso ligt ten zuiden van de Sierra de Guara en is gemakkelijk te bereiken vanaf de hoofdweg tussen Barbastro en Huesca. Vanaf Barbastro, rechtsaf in Peraltilla en verder naar Azara, dan Abiego, Bierge, Morrano en uiteindelijk Yaso waar er ook een kleine kampeerplaats is. Je kan de hoofdweg ook afrijden in Angüés en van daaruit verder rijden naar Casbas, Sieso en tenslotte Labata. De molen is op de meeste wandelkaarten aangeduid, maar het is wellicht toch best om ter plaatse even na te vragen. De wandeling vanuit Labata is een ietsje langer, maar mooier.
De molen kreeg water van de Río Formiga.

Foto's: 25.v.2004

(1) Molen in de vallei van de Río Formiga

(2) Watersysteem van de molen van Yaso

Op de IGN-kaart van 1952 kreeg de molen het bijschrift Fabrica de electricidad. Er zijn leidingen getekend naar Panzano en Labata en verder, maar het is niet duidelijk hoe ver precies het net reikte. Vandaag blijven er alleen twee buitenmuren over (foto's 7, 8). De inhoud is volledig verdwenen en alleen een eenzame buis verraadt dat dit meer was dan een eenvoudig berghok.

De molen (gele vlek geeft de plaats aan) mag dan wel gesneuveld zijn, het water systeem bleef bestaan en wordt nu gebruikt om de moestuinen in de vallei te bevloeien. De blauwe pijl (foto 3) geeft aan waar het water opgevangen wordt. De haag van struiken verraadt de loop van het kanaal. De tuinen liggen op de vlakke stukken links. Het kanaal eindigt in een grote constructie (rode pijl, foto 5). Ik vermoed dat er geen embalse was om een voorraad water op te bouwen.

(3) Dam en begin van het kanaal

(4) Aanvoerkanaal (links van de muur)

(5) Kanaalhoofd

(6) Een buis loopt onder de weide naar de molen

Het kanaalhoofd is gebouwd uit regelmatig gevormde stenen. Je krijgt een indruk van de hoogte op foto 6 waar twee volwassenen in het gras naast de constructie poseren. De top is plat, dichtgemaakt en doorboord om de kleppen te kunnen regelen. Een traliewerk houdt ongewenste objecten uit het systeem. Er zijn drie uitgangen.

Eerst is er een overloop (rechts op foto 5) die het water afleidt naar een vlakbij gelegen barranco.

De vierkante opening van foto 5 is de tweede uitlaat. Ik weet niet precies wat de bedoeling was. Misschien leidde het naar een oudere molen die volledig verdwenen is?

(7) Resten van de molen

(8) Resten van de molen; buis

De laatste uitloop begint in de muur aan de overkant van de overloop en diende voor de centrale. Het is een buis die onder de grond loopt naar de rand van de weide (foto 6 is genomen vanaf de weiderand) en weer op duikt door de achterwand van de molen.

De molen staat volledig onder het niveau van de weide. Dat levert een hoogteverschil op van zo'n zes meter tussen het kanaal en de generator.