Molens in Altoaragón - harinero, central eléctrica
Lascellas
Lascellas is ongeveer halfweg tussen Barbastro en Huesca stad.
Neem in Barbastro de A-22 (Autovía Huesca – Lleida) of de N-240 naar Huesca.
Verlaat de autovía via exit 77 en volg de pijlen naar
Angüés.
Als je de N-240 koos, rijd dan voorbij Lascellas en na ongeveer 2 km kom je aan dezelfde rotonde.
De weg daalt vanaf de rotonde in een wijde bocht neer in de kloof van de
río Alcanadre.
Je rijdt voorbij een afslag naar rechts, die naar een rustplaats leidt. Verderop buigt de weg naar rechts en in die bocht
vertrekt er links een grintweg. Volg die weg naar beneden in de kloof en vind een plaatsje voor je voertuig bij het water.
Als je dat wil, kan je ook bovenaan parkeren naast de boom.
Foto's: 16.iv.2014
Er blijft niet veel meer over van de molen, die gekend was als de
Molino de Guiral, naar de naam van wie lang de eigenaar was,
José Guiral.
Van de molen konden we alleen nog enkele korte stukjes muur ontdekken, die wellicht deel geweest zijn van de constructie (1, 2).
Het zijn echter de waterwerken die interessant zijn.
Het kanaal, dat het water van de dam naar de molen bracht , is uit de rots gekapt.
De sectie in het smalste deel van de kloof is afwisselend open en overdekt (3 – 5).
De tunnels zijn hoog genoeg om een gemiddelde persoon er rechtop in te laten staan.
Openingen in de wand (6, 7) laten toe om de situatie binnen te controleren.
Het is echter moeilijk om een helder begrip te krijgen van de werking van het systeem, want er
lijken twee verschillende groepen van tunnels door elkaar heen te lopen (
†).
(6)
De molen was eigendom van een zakenman uit
Lascellas,
José Guiral. Hij was een boer die, naast de uitbating van zijn molen, ook
nog likeur stookte (
‡).
Vóór de installatie van de centrale produceerde de molen bloem.
Het is maar vanaf het begin van de 20ste eeuw dat electriciteit werd gemaakt.
De vermelding voor Lascellas in de Anuario del Comercio van 1908 (¥)
geeft een bloemmolen en een krachtcentrale, beide in bezit van Guiral. Eerdere jaarboeken geven alleen de
bloemmolen (§).
De lijn werd al spoedig uitgebreid naar enkele dorpen in de buurt.
In augustus van 1909 vraagt Guiral het ministerie om een concessie om stroom te leveren in Ponzano, Laluenga, en
Laperdiguera (¶). Hij laat er geen gras over groeien want al een maand later (Þ) lezen we in hetzelfde dagblad dat Guiral al het voorbereidende werk heeft gedaan voor openbare verlichting en voor de
aansluiting van de gezinnen die interesse betoond hadden.
Oude kaarten van het Instituto Geográfico Nacional (MTN50, bladen 287, 325) tonen
één enkele lijn van de molen naar Lascellas en dan verder naar Ponzano, Laluenga, en Laperdiguera: een afstand van
meer dan 12 km zonder aftakkingen.
† Antonio Naval Mas
— 1996 — Construcciones para la historia del Somontano en el Alto Aragón.
Cremallo Edición - Huesca. ISBN: 84-87131-01-8. pp 260 – 264.
‡ Joaquín Coll Clavero
— 2014 — En torno a la relojería de Lascellas (1870–1978)
Centro de Estudios del Somontano de Barbastro: 231pp. ISBN: 978-84-8127-259-8.
¥ Bailly-Bailliere
— 1908 — Anuario del Comercio de la Industria de la Magistratura y de la Administracion de España.
Vermelding voor Lascellas: Alumbrado publico por electricidad
Electricidad (Fábrica de). -- Guiral (José Maria).
Harinas (Molino de). -- Guiral (José).
§ Bailly-Bailliere
— 1900 — op. cit.
Vermelding voor Lascellas: Harinas (Molino de). -- Giral (José).
Merk op dat in dit jaarboek en alle vorige, Giral geschreven is zonder de letter 'u'.
¶ El Diario de Huesca
— 06.viii.1909 - p2: D. José Guiral Blecua, vecino de
Lascellas, ha solicitado del ministro de Fomento la concesión de una instalación
eléctrica en los términos municipales de Ponzano, Laluenga y Laperdiguera, con el fin de dar
luz á estos dos últimos pueblos y fuerza matriz á un molino.
Þ El Diario de Huesca
— 07.ix.1909 - p2:
El empresario de la luz eléctrica, señor Guiral, de Lascellas, ha hecho ya las instalaciones oportunas en las casas que la han solicitado, y colocado también las palomillas necesarias para el tendido de la red de la luz de las calles, deduciéndose de ésto que no tardará mucho en que este vecindario disfrutará de tan ventajoso adelanto.
